Zorgt het Corona-virus echt voor een brede adoptie e-learning?

Onderstaande column heb ik geschreven voor de Corona-special van de nieuwsbrief van e-learning.nl.

Nadat ons kabinet had aangekondigd dat bijeenkomsten met meer dan honderd mensen vanwege de Corona-crisis niet meer waren toegestaan, en scholen en opleidingsinstituten dicht moesten, kreeg ik de vraag of ik niet verheugd was dat e-learning nu volop in de belangstelling staat. Dat is niet het geval.

Uiteraard ben ik niet blij vanwege de aanleiding: een ernstige crisis op het gebied van de volksgezondheid. De een z’n dood, de ander z’n brood? Bah.

Maar verder heb ik ook andere aarzelingen.

Uit online gesprekken met een aantal e-learning-adviseurs krijg ik de indruk dat bedrijven en zorginstellingen op dit moment niet of nauwelijks meer investeren in learning & development. Bedrijven proberen kosten te reduceren. Zorginstellingen hebben andere prioriteiten (toelichting is overbodig). Dat betekent ook dat e-learning en projecten op het gebied van blended learning nu waarschijnlijk grotendeels stilliggen. Wel neemt de belangstelling toe voor het omzetten van klassikaal opleiden naar online vormen van leren en ontwikkelen. Maar daarin investeert men nu vermoedelijk dus even niet. De interesse in online werken is waarschijnlijk wel sterk gestegen. Daar wordt ook in geïnvesteerd.

Binnen het onderwijs is op dit moment inderdaad sprake van een ongekende versnelling van de toepassing van e-learning. Zelfs de grootste scepticus van het gebruik van leertechnologie moet er nu aan geloven. Zonder leertechnologie zijn scholen en opleidingsinstituten immers niet in staat om hun ‘core business’ uit te voeren. De urgentie is gigantisch. Ik hoorde onlangs dat dit weer het bewijs is dat het onderwijs alleen verandert door externe druk (ik laat even in het midden of dit inderdaad het geval is).

Tegelijkertijd zie je ook dat verschillende deskundigen benadrukken dat e-learning eigenlijk om een zorgvuldig ontwerp vraagt, en dat er nu geen tijd is om daar veel aandacht aan te schenken. Het komt voor dat klassieke hoorcolleges – op zich al geen heel effectieve manier van onderwijs – worden gefilmd en ontsloten voor studenten. Terwijl we weten dat dit niet effectief is. De ‘e’ van ‘e-learning’ staat dikwijls weer voor ‘eenzaam leren’.

Als je op Twitter de verzoeken om tips scant, dan valt daarbij ook een hoge mate van ’tool-gedrevenheid’ op, waarvan ik gehoopt had dat we dit inmiddels achter ons hadden gelaten. Ook is hierbij vaak weinig oog voor de vraag of de tools wel altijd ‘AVG-proof’ zijn.

We moeten nu roeien met de riemen die we hebben. Bij de TU Delft benadrukt men daarom dat nu ‘remote teaching and learning’ wordt toegepast, en dat dit iets anders is dan blended learning of e-learning. Bij de Open Universiteit heeft men in korte tijd een speciale website over digitale didactiek gelanceerd. De term is weer ‘hot’. Daarnaast verzorgt de Open Universiteit online colleges waar docenten o.a. vragen kunnen stellen over onderwerpen zoals het realiseren van activerend online onderwijs of het online begeleiden.

Ik vraag me dus af of de grotere belangstelling voor e-learning een duurzaam karakter heeft. Dat er momenteel onvoldoende aandacht kan zijn voor een zorgvuldig ‘learning design’ kan bovendien ook als een boemerang fungeren. Degenen – docenten en lerenden – die nu praktisch voor het eerst kennismaken met e-learning, kunnen teleurgesteld zijn. En je krijgt nooit een tweede kans om een eerste indruk te maken.

Investeer daarom in het helder maken van verwachtingen. En probeer toch aandacht te schenken aan learning design en effectieve didactiek, hoe minimalistisch ook.

Verder zal de toekomst het leren of deze crisis bijdraagt aan een brede adoptie van e-learning en blended learning, of juist zal leiden tot een terugslag.