Zijn mensen verslaafd aan papier?

Over het algemeen geven mensen -jong en oud- de voorkeur aan lezen van papier, boven lezen vanaf een beeldscherm. Hoe kan dat? En gaat dat veranderen? Ik verwacht het wel.

Vier anekdotes :

Verleden week woonde ik een presentatie bij waarin o.a. werd verteld dat cursisten/docenten bij afstandsonderwijs bij voorkeur massaal papier gebruiken.
Vanochtend las ik een notitie waarin staat dat leerlingen van een MBO-instelling opdrachten het liefste op papier hebben.
Vanochtend hoorde ik dat studenten van de Open Universiteit online leermaterialen op grote schaal uitprinten.
Ik ga waarschijnlijk (mee) werken aan twee papieren boeken.

Wat is de reden van deze voorkeur voor papier? Zijn mensen verslaafd aan papier? Nee, toch? Of zijn mensen gewoontedieren, en stellen zij gedragsveranderingen van nature zo lang mogelijk uit?

Als je puur objectief kijkt naar gewin, gemak en genot dan hebben beide informatiedragers m.i. sterke en minder sterke kanten. Dat zou dus lood om oud ijzer moeten zijn.

Een niet-kritische quick scan levert een aantal redenen voor de voorkeur van papier boven beeldscherm op (praktische voor- en nadelen blijven grotendeels buiten beschouwing):

De praktische voordelen van papier wegen voor individuen zwaarder dan de praktische nadelen (zoals het gebrek aan standaarden bij elektronische formaten, beter te lezen op het strand of het gemakkelijker maken van aantekeningen bij een tekst).
De werking van de hersenen draagt er toe bij dat gebruikers minder moeite hebben zich te concentreren en te focussen op teksten op papier, in vergelijking met teksten op beeldscherm. Dat wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de flikkerende lichtinval van het beeldscherm. Het lezen van papier laat daardoor meer informatie toe. Mensen onthouden ook beter van papier.
Lezen via het beeldscherm wordt als minder prettig ervaren dan lezen vanaf papier. Je leest langzamer vanaf het beeldscherm..
De vraag of gebruikers liever van papier lezen wordt bepaald door de grootte, het belang en het doel van het document. Leermaterialen zijn dikwijls omvangrijk en belangrijk, en worden wellicht daarom uitgeprint.
Het digitale boek ontbeert autoriteit.
Dankzij de fysieke vorm fungeert een papieren boek als ‘stepping stone‘ voor het geheugen.
Een papieren boek geeft emotie, bijvoorbeeld als cadeau of herinnering. Het is mooi, en overal bruikbaar.
Het papieren boek biedt een ander type leeservaring. Het vasthouden geeft allerlei informatie over het boek, zoals hoe veel je al gelezen hebt.

Veel van deze redenen zijn geformuleerd voordat de tablet PC bestond. Het zou best wel eens zo kunnen zijn dat tablet PC’s zich zodanig ontwikkelen dat een aantal redenen om nu nog van papier te lezen gaan, verdwijnen (zoals de flikkerende lichtinval). Bovendien heeft een fraaie tablet PC ook emotie, maar dan anders dan een boek. Bij de huidige elektronische boeken kun je in elk geval al zien hoe ver je gevorderd bent met lezen.

Uiteraard geldt op dit moment, bijvoorbeeld bij OU-studenten en MBO-leerlingen, dat het bezit en gebruik van een tablet PC nog niet wijd verspreid is. Een kwestie van tijd, als je naar de verkoopcijfers kijkt.

Blijft op termijn over: de emotionele band, mede op basis van de specifieke leeservaring. Het zou best wel eens zo kunnen zijn dat de groep mensen met zo’n emotionele band over een aantal jaren dusdanig klein van omvang is, dat uitgevers er geen financieel heil meer inzien om papieren boeken uit te geven.

Francisco van Jole denkt dat het papieren boek onvermijdelijk dood zal gaan, net als de telex, het telegram of de typemachine. Op lange termijn zou die voorspelling best wel eens uit kunnen komen.

Gebruikte bronnen

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Een reactie

Geef een reactie