Wijze lessen, AI en ChatGPT (oftewel: hoe kunnen AI en ChatGPT bijdragen aan bouwstenen voor een effectieve didactiek?) #SOMLai

Gisteren heb ik aan het einde van de dag twee keer een sessie verzorgd tijdens een conferentie over ChatGPT en AI in het onderwijs van SOML en ROER College Schöndeln in Roermond. Ik heb toegelicht hoe AI (inclusief ChatGPT) bouwstenen voor een effectieve didactiek kan versterken.

In 2019 is “Wijze lessen. Twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek” verschenen. In deze publicatie beschrijven de auteurs Tim Surma, Kristel Vanhoyweghen, Dominique Sluijsmans, Gino Kamp, Daniel Muijs en Paul A. Kirschner twaalf ‘evidence-informed’ bouwstenen voor een effectieve didactiek. Een nuttige uitgave, al hadden de auteurs m.i. te weinig oog voor de toegevoegde waarde die leertechnologie kan vervullen bij het faciliteren van deze twaalf bouwstenen. Ik heb daar in 2020 uitgebreid aandacht aan besteed. Een aantal van deze bouwstenen kun je volgens mij ook met behulp van AI (en ChatGPT) mogelijk maken.

Tijdens deze sessies ben ik eerst kort ingegaan op AI en op ‘Wijze lessen’. Vervolgens had ik zeven bouwstenen voor een effectieve didactiek voorbereid (die niet allemaal aan bod zijn gekomen):

1. Duidelijke, gestructureerde, uitdagende instructie

Je kunt ChatGPT bijvoorbeeld gebruiken om lesplannen te ontwikkelen, instructieteksten (op meerdere taalniveaus), of scripts voor instructievideo’s. Daarnaast kun je ook diverse leermaterialen presenteren op basis van een profiel en zoekgedrag van lerenden en kun je beschikken over volledige AI-gestuurde curricula (Squirrel is daar een voorbeeld van).

2. Laat leerstof actief verwerken.

Je kunt ChatGPT ook gebruiken voor het maken van opdrachten. Je kunt als docent of opleider ChatGPT onder meer een essay over een onderwerp laten maken. Bijvoorbeeld over de aanleiding van de Tweede Wereldoorlog. Vervolgens bekijken lerenden een video over dat onderwerp. Ze krijgen de opdracht om overeenkomsten en verschillen tussen video en essay te beschrijven. De uitkomsten bespreken zij met elkaar. Deze manier bevordert ook digitale geletterdheid.

Je kunt lerenden ook vragen om een blogpost over een artikel met behulp van ChatGPT te laten schrijven. Dat gaat als volgt:

De lerende geeft als opdracht: summarize this text in 500 words.
De lerende plakt de tekst van het artikel in ChatGPT en geeft opdracht de samenvatting te maken.
De lerende controleert het resultaat en past aan.
De lerende vraagt ChatGPT: Write a blogpost based on the following summary of an article. Refer to the article with the title “<title>”. The author is <name, function>. Include three critical comments at the end of the blogpost.
ChatGPT maakt de blogpost. De lerende controleert het resultaat en past aan.
De lerende laat ChatGPT de tekst in het Nederlands vertalen.
De lerende controleert het resultaat en past aan.

Let wel: je mag lerenden in verband met de AVG niet verplichten een account bij ChatGPT aan te maken. De alternatieve opdracht is dan het schrijven van een blogpost, zonder hulp van ChatGPT. De discussie ging over de vraag of dit niet juist een vrij passieve werkvorm is. Ik vind van niet omdat dit echt actief werken voor lerenden is.

Verder beschik je over AI-tools waarmee je samenvattingen kunt maken die je vervolgens kunt vergelijken met jouw samenvatting.

3. Voorkennis activeren

Je kunt ChatGPT onder meer een ‘advance organizer’ te laten maken. Dat is bijvoorbeeld een gestructureerd overzicht van de belangrijkste onderwerpen, concepten en ideeën van een les of hoofdstuk. Ook kun je ChatGPT gebruiken om een samenvatting te maken van een tekst. Dit werkt overigens niet met lange teksten. Deze teksten moet je eerst opknippen. Verder kun je ChatGPT gebruiken om vragen voor een voorkennis toets samen te laten stellen.

4. Hanteer toetsing als leer- en oefenstrategie

Je kunt ChatGPT gebruiken voor het construeren van toetsvragen over een onderwerp, inclusief antwoorden en feedback. Geef daarbij ook de context aan van het construeren van deze vragen. Je geeft ChatGPT bijvoorbeeld de volgende opdracht: Je bent docent van een universitaire cursus geschiedenis. Je hebt instructie gegeven over het Verdrag van Versaille (juni 1919). Nu wil je controleren of de studenten de instructie hebben begrepen. Schrijf vijf meerkeuzevragen die toetsen of studenten de instructie over het Verdrag van Versaille (juni 1919) hebben begrepen. Neem drie antwoorden per vraag op. Geef feedback op elk antwoord. Geef aan of een antwoord juist is en beargumenteer waarom een antwoord juist of onjuist is.
Een ander voorbeeld van het gebruik van AI is DuoLingo. Deze toepassing presenteert oefeningen op basis van je vorderingen bij het leren van een taal. Duolingo gaat GPT-4 overigens ook gebruiken als tutor.

5. Spreid oefening met leerstof

Je kunt applicaties gebruiken die lerenden automatisch en op gezette tijden via hun smartphone vragen over de leerstof voorschotelen.

6. Feedback geven

Je kunt AI gebruiken gebruiken om lerenden automatisch feedback te geven (op basis van gegeven antwoorden), maar je kunt ChatGPT ook gebruiken om persoonlijke feedback te geven. Je geeft aan wat de opdracht was en wat de uitwerking van de lerende was. De discussie ging over de vraag of ChatGPT bij het geven van feedback niet vooral teksten uit het antwoord gebruikt. Dat is inderdaad iets om verder in te duiken.

7. Gebruik voorbeelden

Je kunt ChatGPT gebruiken om goede en minder goede voorbeelden te laten genererende bijvoorbeeld van een sollicitatiebrief.

Verwacht geen kan en klare producten als je ChatGPT gebruikt. Je zult de output moeten controleren en bewerken. Toch bespaart het gebruik ervan tijd en kun je op ideeën komen.

Hieronder vind je mijn slides:

Andere bronnen over ChatGPT (geen tijd om kort te beschrijven of Nederlandstalig)

Mijn eerdere bijdragen over ChatGPT

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Wijze lessen, AI en ChatGPT (oftewel: hoe kunnen AI en ChatGPT bijdragen aan bouwstenen voor een effectieve didactiek?) #SOMLai

2 reacties

Geef een reactie