Lange tijd was ‘blauwdruk-denken’ dominant bij het nadenken over de invoering van technology enhanced learning. Ik stel daar graag een systematische, ‘agile’ en integrale aanpak tegenover.
Een paar dagen geleden heb ik naar aanleiding van het CvI-congres aangegeven dat het onderwijs op een meer systematische, ‘agile’ en integrale manier aan de slag zou moeten om ICT daadwerkelijk te kunnen benutten als facilitator en versneller van krachtig en meer flexibel onderwijs.
Ik kreeg vervolgens de vraag of ik uitgebreider op mijn beeld van zo’n aanpak in wil gaan. Een dergelijke aanpak kenmerkt zich m.i. door het volgende.
Je start met het bepalen van een visie waar je over een aantal jaren als organisatie wilt staan. Die visie beschrijf je bijvoorbeeld aan de hand van een aantal persona’s. Hoe leren verschillende typen lerenden over 5 jaar? Hoe faciliteren docenten dit leren? Welke huidige vraagstukken heb je over 5 jaar aangepakt?
Eén van die vraagstukken binnen het MBO en hoger onderwijs is volgens mij een gebrek aan flexibilisering naar vorm en inhoud. Daardoor bereik je als onderwijsinstelling bepaalde doelgroepen onvoldoende, zoals werkende volwassenen. Terwijl zij wel behoefte hebben om te blijven werken aan hun eigen ontwikkeling. Je kunt bijvoorbeeld faciliteiten ontwikkelen waarmee deze doelgroep naar behoefte kan leren, zonder daar persé een diploma voor te willen behalen.
Deze visie kun je vergelijken met de top van een berg. Vervolgens start je met het beklimmen van die berg. Een berg beklim je echter niet door elke stap in detail te plannen, maar door van plateau naar plateau te gaan.
Je werkt dan een eerste stap, een eerste plateau, in detail uit om te werken aan die visie. Daarbij besteed je aandacht aan verschillende factoren. Investeer dus niet alleen in infrastructuur en systemen, maar ook in curriculumontwikkeling, mensen en cultuur (kennis delen, vertrouwen, professionalisering, enzovoorts), processen en organisatie (zoals het proces van keuzebegeleiding), leiderschap en strategie (denk aan het uitdragen van die visie), en machtsverhoudingen en belangen (wat centraal, wat decentraal?). Dit bepaalt het integrale en systematische karakter van de aanpak.
Ben je op een bepaald plateau aangekomen, dan bepaal je de volgende stap. Je ziet bijvoorbeeld dat het pad dat links de berg op loopt -en dat je gedacht had te zullen nemen- is afgesloten door een rotsblok. Daarom ga je naar rechts.
Elke stap kent mijlpalen, en neemt 3-6 maanden in beslag. Dat lijkt lang, maar naar mijn ervaring gaat deze tijd snel voorbij. In de tussentijd en aan het eind van de stap evalueer je, onder meer aan de hand van gebruikerservaringen, of je de dingen goed doet en nog steeds de goede dingen doet. Deze kleine stappen en het regelmatig bijstellen en evalueren maken deze aanpak ‘agile’.
Kun je ook op het eerste plateau investeren in infrastructuur en systemen, en op een tweede plateau bijvoorbeeld aan ‘mensen en cultuur’? Op zich kan dat. Echter, een groot nadeel daarvan is dat je dan beschikt over een geavanceerde infrastructuur die onderbenut blijft. Binnen een aantal jaren zal deze weer vervangen moeten worden. Deze situatie komt in de praktijk volgens mij veel voor. Ook heeft het weinig zin om bijvoorbeeld te investeren in docent-professionalisering op het gebied van ICT en didactiek, als ze het geleerde niet binnen een aangepast curriculum gaan toepassen.
Houd bij het bepalen van een volgend plateau steeds het lange termijn-perspectief voor ogen. Als je bijvoorbeeld wilt flexibiliseren, dan heeft het vanuit dit perspectief weinig zin om te experimenteren met leertechnologie die gericht is op het meer activerend maken van hoorcolleges.
Er is hierbij dus geen sprake van ‘blauwdruk-denken’ waarbij je probeert bij de start alle activiteiten te plannen, en waarin je probeert de geplande activiteiten te managen. We hebben te maken met te veel onzekerheden en complexiteit om te werken met blauwdrukken.
Het kan zelfs voorkomen dat externe ontwikkelingen er toe leiden dat je je lange termijn beeld gaat bij stellen. Toch zal dat een uitzondering zijn. Vijf jaar is namelijk ook weer niet zo’n heel lange tij, als het gaat om onderwijs, opleiden en leren.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie