Volgens Miriam Clifford zijn er twintig zaken die je moet weten als je samenwerkend leren gaat toepassen. Een mooi samenvattend overzicht, al wil ik bij een paar kenmerken nuanceringen plaatsen.
Leren in groepen vindt volgens haar plaats via dialoog, het aan elkaar verduidelijken van ideeën en het gezamenlijk evalueren van ideeën. Effectief samenwerkend leren kenmerkt zich volgens haar door:
- Het bepalen van groepsdoelen.
- Het hanteren van een groepsgrootte van 4-5 lerenden. Clifford gaat hierbij echter voorbij aan de relatie tussen groepsgrootte en doelen. Zie paragraaf 4.1 van het artikel Omgevingen voor computer ondersteund samenwerkend leren: Samen, samen leren en samenwerken.
- Hanteer flexibele normen voor samenwerking tussen lerenden. De kwaliteit van interacties wordt beïnvloed door de wijze waarop lerenden binnen een groep met elkaar samenwerken. Oudere lerenden kunnen zelf regels en normen formuleren. Bij kortdurende trajecten is het efficiënter om zelf deze normen te formuleren.
- Stimuleer vertrouwen en open communicatie binnen een groep.
- Hanteer taakverdeling en verschillende groepsrollen bij complexe opdrachten. Lerenden kunnen om de beurt een rol op zich nemen. Dat is ook handig om te voorkomen dat lerenden zich eenzijdig focussen op datgene wat men al goed kan.
- Maak gebruik van een pre-test en post-test om te kijken wat de lerenden hebben geleerd. Het gaat er immers ook om dat lerenden individueel leren, en ook worden beloond voor de individuele leerprestatie. Volgens Clifford is ‘die-briefing’ na afloop ook belangrijk om te reflecteren op het groepsproces.
- Behandel het leerproces als onderdeel van de beoordeling. Samenwerkend leren pas je immers ook toe om lerenden te leren samenwerken.
- Gebruik verschillende strategieën en methodieken voor samenwerkend leren. Clifford verwijst bijvoorbeeld naar de Jigsaw-techniek of de viskom-discussie.
- Stel groepen in staat om spanningen te reduceren, bijvoorbeeld via humor.
- Faciliteer groepsinteracties, bijvoorbeeld via gedeeld leiderschap. Stimuleer bijvoorbeeld het verduidelijken van feiten, het samenvatten, het fungeren als advocaat van de duivel of het bereiken van consensus.
- Gebruik authentieke problemen, bijvoorbeeld met open vragen.
- Gebruik opdrachten die gericht zijn op het versterken van bekwaamheden als problemen oplossen en kritisch denken.
- Zorg voor divers samengestelde groepen, adviseert Clifford. Dit is inderdaad dikwijls aan te bevelen. Echter, als samenwerken voorop staat (in plaats van samen leren), dan dienen groepen bij voorkeur homogeen samengesteld te zijn. Zie paragraaf 4.2 van het artikel Omgevingen voor computer ondersteund samenwerkend leren: Samen, samen leren en samenwerken.
- Zorg dat jongen en meisjes gelijk verdeeld zijn over groepen.
- Gebruik scaffolding (afbouwende ondersteuning). Daardoor leren lerenden ook meer verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leren.
- Maak gebruik van verschillende leerscenario’s die een rijke context met uitdagende vragen bevatten. Daardoor bereik je dat lerenden op een hoger niveau leren te redeneren.
- ICT maakt samenwerkend leren gemakkelijker. Zorg er daarbij wel voor dat lerenden elkaar leren kennen. Anders komen online interacties vaak maar moeilijk van de grond.
- Houd rekening met de kritiek op samenwerkend leren dat vaak onvoldoende wordt gekeken naar individuele leerprestaties. Zoals gezegd is juist dat ook essentieel, en zal de individuele bijdrage aan een collectief leerproces gewaardeerd moeten worden.
- Wees je bewust van groepsdenken, waarbij sprake is van tunnelvisie en geen ruimte is voor kritische perspectieven. Wissel daarom regelmatig van groepssamenstelling.
- Waardeer diversiteit door een klimaat te creëren waarin onafhankelijk denken belangrijk is.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie