Isaac Asimov (1920-1992) was onder meer auteur van science fiction-boeken. Op Oudjaarsdag 1983 heeft hij voorspeld hoe de wereld er in 2019 uit zou zien. Hij is onder meer in gegaan op de rol van de computer en op de impact van technologie op ons werk. Ook stond hij stil bij het onderwijs. Ik zie parallellen met de hedendaagse toekomstvisies.
In 1983 waren personal computers in opkomst. De PC werd in toenemende mate gebruikt binnen arbeidsorganisaties, bijvoorbeeld voor administratief werk. Asimov voorspelde dat de computer ook in toenemende mate thuis zou worden gebruikt. Hetzelfde zou gelden voor de robot. Deze zou eveneens in 2019 aan een opmars binnen het privédomein bezig zijn.
Asimov schreef dat de toenemende complexiteit van onze samenleving computers noodzakelijk zou maken. Volgens hem zou dit ook gevolgen hebben voor arbeid. Asimov maakt daarbij een vergelijking met de overstap van een agrarische samenleving naar het tijdperk van de industrialisatie. Deze overgang verliep bepaald niet soepel. Volgens hem zou dit met de toenemende invloed van de computer nog sterker gaan gelden.
Hij gelooft in 1983 overigens niet dat er in de toekomst minder banen zullen zijn. Technologische veranderingen zouden volgens hem meer banen creëren dan vernietigen. Deze nieuwe banen hebben echter een ander karakter. Het zal met name het routinematige werk en het assemblage werk zijn, werk dat repetitief en geestdodend is, dat in de toekomst door computers wordt overgenomen. Volgens hem zouden mensen blij moeten zijn als ze niet meer gedwongen worden dergelijk werk, waarvoor zij eigenlijk te slim zijn, uit te voeren om een boterham mee te verdienen.
Asimov meende dat de nieuwe banen meer te maken hebben met ontwerp, het produceren, het installeren, beheren en repareren van computers en robots. Ook dacht Asimov destijds dat er volledig nieuwe industrieën zouden ontstaan dankzij intelligente machines. Verder stelde hij over de impact op onderwijs:
This means that a vast change in the nature of education must take place, and entire populations must be made “computer-literate” and must be taught to deal with a “high-tech” world.
Volgens hem hebben we een dergelijke verandering ook gezien bij de eerste industriële revolutie (lezen en schrijven werd bijvoorbeeld voor grote groepen belangrijker). In de periode 1983-2019 zouden volgens Asimov miljoenen mensen getraind moeten worden in het omgaan met computers. Degenen die kunnen, worden om- en bijgeschoold. Degenen die niet ‘schoolbaar’ zijn, moeten ander nuttig werk verrichten of van overheidswege ondersteund worden.
Asimov dacht destijds dat scholen in 2019 nog steeds zullen bestaan. Een docent zou in 2019 echter vooral tot taak hebben om nieuwsgierigheid bij lerenden aan te wakkeren, waarna belangstellende lerenden tijd- en plaatsonafhankelijk via ICT kennis tot zich zouden nemen. Elke lerende zou bovendien in staat moeten zijn te leren wat hij/zij wil leren, in eigen tijd, tempo en naar eigen voorkeur. Ook stelde Asimov:
Education will become fun because it will bubble up from within and not be forced in from without.
Isaac Asimov deed in 1983 nog meer voorspellingen, onder meer over milieuvervuiling, natievorming, vrije tijd en ruimtevaart. Als ik echter uitsluitend kijk naar zijn voorspellingen over technologie, arbeid en leren, en naar huidige discussies hierover, dan valt me een aantal zaken op.
- De voorspellingen over de opmars van de computer en de robot in het privédomein zijn uitgekomen. Volgens mij staan we 35 jaar na Asimov’s predictie aan de vooravond van robotisering thuis. Op dit moment wordt breder gekeken naar de opmars van artificiële intelligentie, onder meer ook in het privédomein.
- De voorspellingen die Asimov deed over de impact van de computer en robot op arbeid zijn ook uitgekomen. Er is werk verdwenen, maar er is veel meer werk -zelf complete bedrijfstakken- ontstaan. De voorspellingen die hij in 1983 deed, worden nu gedaan over artificiële intelligentie, machine learning en big data. Met dien verstande dat het niet alleen routinematig en geestdodend werk is dat geautomatiseerd zal worden. Ook bepaald (repetitief) kenniswerk zal er aan moeten geloven. Tegelijkertijd lijkt er consensus te bestaan over het ontstaan van nieuwe arbeid, dankzij deze technologische ontwikkelingen.
- Zijn voorspellingen ten aanzien van het onderwijs zijn maar deels waarheid geworden. Scholen bestaan inderdaad nog steeds, en docenten richten zich niet uitsluitend meer op kennisoverdracht. Echter, lerenden leren maar beperkt op de manier die Asimov in 1983 beschreef. En dan met name ook in aanvulling op het onderwijs op school. Dat is maar goed ook, aangezien Asimov’s vrijblijvende aanpak voor grote groepen lerenden niet heel effectief is.
- Hoe is het onderwijs destijds omgegaan met de opmars van de computer? Hoe is men lerenden gaan voorbereiden op de banen die in 1983 nog niet bestonden? Volgens mij is er op school meer aandacht gekomen voor ICT, ICT-vaardigheden en andere bekwaamheden (zoals samenwerken), maar zijn curricula niet in korte tijd inhoudelijk fundamenteel veranderd. Hetzelfde geldt voor de didactiek. Een transformatie is m.i. uitgebleven. Het reguliere onderwijs zorgde voor een basis. Veel ICT-gerelateerde kennis en bekwaamheden zijn via bijscholing en werkplek leren ontwikkeld. Zou dat anders moeten verlopen, nu we aan het begin staan van de Vierde Industriële Revolutie?
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie