Diepe zucht. Het afgelopen weekend was het weer zo ver. Een discussie over het gebruik van laptops tijdens de les. Een weinig zinvolle discussie als onderwijsinstellingen niet verder komen dan een verbod.
Hoogleraar Nederlandse Letterkunde Yra van Dijk van de Universiteit Leiden verbiedt laptops tijdens colleges. Van Dijk heeft een aantal redenen om laptops tijdens hoorcolleges te verbieden:
- Zij heeft de indruk tegen zombies aan te praten.
- Zij vindt dat we te zeer achter technologische ontwikkelingen aanlopen, die te veel invloed krijgen op ons leven.
- Zij stelt dat ICT afleidend werkt, en ten koste gaat van de concentratie.
- Zij wijst op de geringere effectiviteit van het maken van aantekeningen op een laptop, in vergelijking met het maken van aantekeningen op papier.
Aan de andere kant geeft een student in universiteitsblad Mare aan papieren aantekeningen kwijt te raken. Een studente met gehoorproblemen beschouwt de laptop als een noodzakelijk middel om onderwijs te kunnen volgen. De woordvoerder van de Universiteit van Tilburg meent dat een dergelijk verbod niet meer bij de leefwereld van studenten past. En bij geneeskunde-practica hebben studenten zelfs laptops nodig. Maar goed: dat zijn ook andere onderwijsvormen.
In een recente bijdrage in The Daily Texan wijst Giselle Suazo bovendien op de eigen verantwoordelijkheid van studenten. Universiteiten verschillen immers van het voortgezet onderwijs: studenten zijn volwassen en zijn zelf verantwoordelijk voor de keuze om wel of niet op te letten. In deze bijdrage wordt ook gesteld dat je door naar een niet relevante site te browsen andere studenten ook niet stoort. Iets wat in het universiteitsblad Mare echter wordt ontkend. Tegelijkertijd zijn studenten volgens Suazo ook verantwoordelijk voor de gevolgen. Hetgeen overigens maar ten dele het geval is als je discussies over rendementen in acht neemt.
Suazo wijst in haar bijdrage ook op de vaak ineffectiviteit van hoorcolleges:
If instructors want the upper hand in this technology debacle, they should ditch the antiquated lecture model and make their classes more interactive.
Dit argument vind je in de populaire Nederlandse artikelen niet terug. Helaas wijst zij daarbij ook op het feit dat lerenden in meerderheid ‘visuele lerenden’ zouden zijn, waardoor je vooral interactieve diashows zou moeten gebruiken. Dit argument is echter gebaseerd op de mythe van leerstijlen. Wat geen onzin is, is het belang van een goed gebruik van multimedia, en het belang van actief leren (zie de metastudie van Freeman cs hier over).
Hoorcolleges waarbij de docent voornamelijk zendt, zijn niet inderdaad effectief. Maar komen die nog vaak voor? Ik ga er bijvoorbeeld van uit dat Yra van Dijk studenten weet te ‘engagen’ met verhalen, illustraties en interacties waar studenten niet alleen actief mee zijn, maar die hen ook helpen de leerstof te verwerken.
Je ziet in deze discussie de laatste jaren helaas altijd dezelfde argumenten terug keren. En wat mij betreft hebben beide ‘kampen’ een punt (of beter: meerdere punten). Ik ben voor interactief leren (eventueel interactieve colleges), en een selectief gebruik van laptops of tablets tijdens bijeenkomsten kan prima werken. Tegelijkertijd ben ik ook beducht voor afleiding, en realiseer ik me dat het maken van online aantekeningen vaak minder effectief is.
Wat me echter opvalt, is dat bijna niemand een las breekt voor aandacht voor digitale studievaardigheden. In het artikel in Mare stelt universitair docent anatomie en embryologie Beerend Hierck dat “iedereen moet leren omgaan” met technologie.
Daar ben ik het dus hartgrondig mee eens. Ik vrees echter dat we jongeren onvoldoende bewustmaken van de mythe van multitasking, het belang van focus en concentratie voor leren en het effectief gebruiken van ICT voor leren. Wat mij betreft gaat ‘Bildung’ hier ook over. Maar in hoeverre is hier expliciet ruimte voor binnen curricula?
Een verbod leidt m.i. daarentegen niet tot positief gedrag en tot ‘leren’.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Als een arts, op basis van medisch onderzoek, tegen een patient stelt dat zij/hij moet ophouden met iets te doen of eten of wat dan ook, dan wordt gezegd dat de arts haar/zijn werk gewoon doet. Er is een steeds groter wordend corpus aan bewijs dat aantekeningen maken met een laptop stukken minder effectief is dan met pen en papier. Met andere woorden, studenten/leerlingen leren slechter / minder / minder diep als zij hun aantekeningen op een laptop maken. Ik denk dat de docent(e) haar/zijn werk goed doet als zij/hij stelt dat de lerende de laptop dicht moet doen. En dan heb ik het niet eens over de verleiding om email te checken, te Facebooken, reddit te scannen, enzovoorts.
Ik heb eerder bericht dat het schrijven van aantekeningen effectiever is, dan het typen. Maar een arts verbiedt mensen ook niet om ongezond te eten. Zoals gezegd: ik vraag me af of we in het onderwijs studenten voldoende bewust maken van beperkingen en mogelijkheden van ICT voor leren. Een verbod is wel heel gemakkelijk.
Tja, als de arts wat te vertellen heeft zoals in een ziekenhuis, doet zij/hij dat wel. Het zal bijna onmogelijk zijn om studenten zo ver te krijgen dat zij hun devices wel voor A gedurende de les gebruiken en niet voor B, C, D… En dit is zeker geval als wij alle literatuur over verslavingsachtige verschijnselen die steeds vaker de kop op steken bij mensen die veelvuldig sociale media apps gebruiken. Geef een heroïne verslaafde een spuit, leer hem/haar hoe de spuit te gebruiken is om de lagers van een fiets goed te lubriceren o.i.d en dan hoop je dat zij/hij die spuit niet voor heroine zal gebruiken.
Wie is hier nou makkelijk aan het denken?
Vind je echt dat dit te vergelijken is met verslaving? Ok. Er zullen best jongeren verslaafd zijn aan social media. Maar toch niet het gros? Studenten kunnen wel degelijk leren ‘wijs’ om te gaan met sociale media en mobiele technologie. Ik vind dit wel heel negatief gedacht. En a propos: in een ziekenhuis beschikken mensen volgens mij gelukkig ook over zelfbeschikkingsrecht!
Laatste respons: Ja, in ieder geval veel onderzoek laat zien dat dit het geval is. Laatst las ik een onderzoek waaruit bleek dat circa driekwart van de respondenten tussen 18 en 25 keken meteen na het wakker worden en als laatste voor dat zij gingen slapen naar hun sociale media en dat gedurende dag (18 uren) keken zij om de 4,3 minuten naar hun media. Aner onderzoek laat zien dat wat er ook gezegd of gevragd wordt, dat men niet niet naar hun media kunnen kijken; ook al willen zij niet kijken. Dit lijkt verdomd veel op een verslaving.
Ook een laatste respons: maar dit is dus niet te beïnvloeden? Dat vind ik nogal pessimistisch.
Zoals ik het zie:
1) Vooraf duidelijke afspraken maken tijdens je les over klasse-management. Bv. tijdens mijn uitleg (duurt 5 min, klep = dicht)
2) Zorg wat betreft je didactische aanpak voor uitdaging, interactie, afwisseling en de mogelijkheid tot een eigen invulling.
Kost meer creativiteit, digitale vaardigheid en voorbereidingstijd dan het traditionele oreren met een PowerPoint.
3) Complimenteer de lerende voor resultaat en gedrag.
4) Ben duidelijk wat betreft plaats en het nut van de lesstof binnen de opleiding en de achterliggende planning.
Mijn MBO studenten (17-21 jaar) gedijen er prima bij…
Ik ben tevens van mening dat bovengenoemde uitgangspunten ook buiten het MBO prima bruikbaar zijn.
Dank voor je toelichting, Willem!