Wanneer en hoe mag je AI gebruiken bij taken en opdrachten?

Erik Devlies gebruikt een schaal voor AI-gebruik in taken en opdrachten die onderwijsinstellingen kan helpen te bepalen in welke mate AI wel of geen een rol mag spelen bij taken en opdrachten. Ik vat in deze blogpost zijn bijdrage samen, en geef er ook feedback op.

Generatieve AI-toepassingen kunnen gebruikers bepaalde taken uit handen nemen en cognitief ontlasten. We moeten er echter voor waken dat lerenden zich cognitief niet meer hoeven in te spannen, en daardoor minder effectief gaan leren.

Devlies merkt terecht op dat lerenden van oudsher activiteiten ondernemen die een deel van het leerproces uitbesteden. Denk aan ouders die taken overnemen of aan studenten die tegen betaling essays schrijven. Ook merkt hij terecht op dat je na moet denken over andere type opdrachten, in plaats van de klassieke schrijfopdracht of toets met open vragen. Nadenken over een alternatief is overigens makkelijker gezegd dan gedaan, als een docent te maken heeft met een grote groep lerenden. Mondelinge gesprekken of waarnemen of lerenden het geleerde kunnen toepassen, zijn dan bijvoorbeeld veel lastiger te organiseren. Meer nadruk leggen op het proces is waarschijnlijk ook maar een deeloplossing, en vergt ook aanpassing van het onderwijs. Je zult op een gegeven altijd willen weten of de lerende de expertise beheerst. Opnieuw nadenken over de relatie tussen leerdoelen, leeractiviteiten en beoordelen vraagt om tijd en inspanningen. Dat doe je niet even op een woensdagmiddag.

Erik Devlies is gestuit op de AI-assessment scale van Leon Furze. Hiermee kun je taken inschalen in de mate waarin lerenden AI bij opdrachten mogen inzetten. Hij heeft de schaal vertaald, geïnterpreteerd en wat anders vormgegeven.

AI gebruiken bij taken en opdrachten — Bron: https://www.schoolmakers.be/blog/ai-gebruik-in-taken-en-opdrachten/

Op het eerste niveau is het gebruik van AI bij taken volledig verboden. Dit is volgens Devlies vooral relevant voor kennistoetsen en examens, waarbij authenticiteit en eigen inzicht voorop staan. Je moet dan volledige controle hebben over de setting waarin een taak of opdracht wordt gemaakt. Dit niveau is volgens Devlies niet geschikt voor creatieve taken, omdat je deze maar lastig kunt proppen in een beknopt tijdsblok. Volgens hem zou je eigenlijk op handgeschreven opdrachten moeten overstappen. Je kunt AI dus ook niet gebruiken als spellingschecker.

Mijn opmerkingen: je kunt veel van deze kennistoetsen formatief maken. Als het goed is, vormen dit type toetsen niet de enige manier van beoordelen. Je zou overigens nog steeds computers kunnen gebruiken voor het maken van dit type opdrachten. Je moet er dan wel voor zorgen dat sites zoals Google Gemini of ChatGPT niet meer gebruikt kunnen worden. Of je surveilleert actief. Online monitoren van computers is ook een mogelijkheid. Dergelijke vormen van surveillance hebben echter ook nadelen. Realiseer je ook dat de meeste lerenden zich houden aan regels.

Het tweede niveau beperkt het gebruik van AI tot het verkennen van ideeën en structuur voor teksten. AI dient hier als inspiratiebron en hulpmiddel, maar niet voor het daadwerkelijk schrijven van de tekst. Dit niveau ondersteunt creatieve processen waarbij lerenden soms extra hulp nodig hebben. De kern van het werk is volgens Devlies van de lerende zelf.

Op het derde niveau wordt AI ingezet voor het bewerken en verfijnen van teksten. Lerenden gebruiken AI voor taalverbeteringen -bijvoorbeeld grammatica- en structuurwijzigingen. Het gaat om het verbeteren van het eigen werk. Belangrijk is dat ze zowel hun originele werk als de AI-aangepaste versie indienen. Dit biedt inzicht in de impact van AI op hun werk. Het gebruik van goede prompts wordt hierbij belangrijker.

Het vierde niveau omvat een actievere rol van AI, waarbij lerenden de AI-output kritisch evalueren en deels integreren in hun werk. Het stimuleert begrip van de mogelijkheden en beperkingen van AI. Deze aanpak is flexibel en bevordert een diepere interactie met AI-technologie. Belangrijk is ook dat lerenden bronnen vermelden.

Het vijfde en laatste niveau omarmt AI volledig in het onderwijsproces. Hier worden AI en menselijke intelligentie in co-creatie gebruikt. Dit niveau is ideaal voor taken waarbij het leerproces zelf centraal staat en waarbij lerenden de grenzen van hun creativiteit en probleemoplossend vermogen verkennen met behulp van AI. Activiteiten kunnen volgens Devlies variëren van het samen met AI verkennen van concepten, tot het creëren van unieke producten met behulp van AI. Furze schrijft hierover onder meer: AI can be used to generate the entire output. Je mag AI tijdens de hele beoordeling gebruiken, zonder daar verantwoording over te hoeven afleggen. Als voorbeeld noemt hij het genereren van ideeën of het genereren van feedback.

Mijn opmerkingen: ik vind het lastig om een onderscheid te maken tussen niveau vier en vijf. Bij niveau vijf gebruik je AI in feite autonoom, bij niveau twee tot en met vier vooral ondersteunend. Wat is nog de inbreng van de mens bij niveau vijf, als je kijkt naar het oorspronkelijke label (Full AI)? Als je naar de voorbeelden van Erik Devlies kijkt, dan vullen AI en lerenden elkaar ook aan. De voorbeelden van Furze hebben m.i. vooral te maken met leren, en niet met beoordelen. De titels van level vier en vijf zijn bij Devlies ook hetzelfde (AI inzetten om aan te vullen). In de afbeelding staat bij het vijfde niveau ook dat AI mag. Maar dat is bij niveau twee tot en met vier ook het geval. Als je nog een verdere uitsplitsing zou willen maken, dan zou je niveau vijf wellicht het beste als ‘co-creatie’ kunnen typeren. AI wordt dan jouw ‘partner in learning’.

Erik Devlies formuleert ook nog enkele bedenkingen in zijn bijdrage. Hij stelt onder meer dat je lerenden ook een beetje kunt ‘ontmoedigen’ om AI te gebruiken. Bijvoorbeeld door een taak op te splitsen in deeltaken die elk op zich niet uitnodigen om er AI voor te gebruiken of door persoonlijke elementen toe te laten voegen via de opdracht. Ook kun je om inhoud vragen die applicaties zoals ChatGPT niet kunnen genereren zoals de verwerking van een discussie die binnen de groep heeft plaatsgevonden of een interview met een familielid (al kan ChatGPT dit laatste welk simuleren). Hij merkt ook op dat als er te veel op het spel staat, de neiging om ‘vals te spelen’ ook groter is.

Mijn opmerkingen

Ik vind het belangrijk om meer expliciet te maken hoe belangrijk het is om lerenden voor te bereiden op werken met AI. Dat impliceert de mogelijkheden en beperkingen kennen, en in staat zijn om goede prompts te formuleren en de dialoog aan te gaan om te komen tot betere resultaten. Of juist output zelf kritisch evalueren en verbeteren. Daarnaast is het belangrijk dat we lerenden bewust maken van de waarde van leren. Leren moet betekenisvol zijn, en lerenden moeten weten dat leren hard werken is. Als AI te veel taken van een lerende overneemt, dan gaat dit ten koste van je ontwikkeling. Naarmate lerenden het onderwijs echter vooral ervaren als een hordeloop, is het echter lastiger deze boodschap over te brengen.

Andere bronnen over generatieve AI

Mijn bronnen over (generatieve) artificiële intelligentie

Deze pagina bevat al mijn bijdragen over (generatieve) artificiële intelligentie, zoals ChatGPT.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.

Geef een reactie