Vandaag heb ik tijdens de Onderwijsdag van Avans Hogeschool een TED-achtige inleiding verzorgd. Het thema van mijn ongeveer 15 minuten durende inleiding was: Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan).
Hieronder vind je mijn slides. Daaronder de tekst van de bijdrage (de daadwerkelijk uitgesproken tekst wijkt af, maar de lijn is dezelfde). Ik kreeg overigens via Twitter als commentaar dat ik meer goede voorbeelden had kunnen laten zien. Dat had gekund, al vind ik dat de presentatie al de nodige voorbeelden bevat. Verder vind ik de combinatie tussen theorie en praktijk belangrijk. En een ruim kwartier is erg kort.
Waarom we met e-learning opleidingen verpesten (en hoe het ook anders kan)
Ruim honderd jaar geleden was dit het toekomstperspectief van het gebruik van technologie. Technologie zou gebruikt worden om informatie in de hoofden van leerlingen en studenten te stoppen. Ik vraag me wel eens af of deze karikatuur geen werkelijkheid is geworden.
Ongeveer twaalf jaar geleden ben ik als e-learning consultant gaan werken bij een groot adviesbureau. Als nieuwe medewerker moest ik een basiscursus Internet volgen. Deze cursus werd online verzorgd. Ik moest eerst een voorkennistoets maken. Aangezien ik al ruim vijf jaar werkte met internettechnologie voor leren, wist ik heel wat vragen op voorhand te beantwoorden. Tot mijn verbazing werd hier binnen het programma niets mee gedaan. Ik moest alle stof in m’n eentje, van voor naar achter, doorwerken. Die stof bestond ook nog eens uit de klassieke pageturners: veel tekst met af en toe een plaatje.
Nu zult u zeggen: maar sinds die tijd is veel veranderd. Maar ook in 2012 kom je nog de klassieke pageturners tegen. In de vier jaar dat ik lid ben van de jury van de Nederlandse e-learning award heb ik zo’n 100 e-learning producten mogen beoordelen. En er zijn nog steeds bedrijven die saaie e-learning leerstof als ‘best practice’ insturen.
Ik durf dan ook te stellen dat wij daarmee ons eigen verzet tegen het gebruik van ICT voor leren organiseren.
Maar kan het ook anders?
Ik pleit er voor om vooral te kijken wat onderzoek naar wat mensen motiveert, ons hierbij kan leren. De Amerikanen Ryan en Deci hebben de self-determination theory ontwikkeld, die in ons land o.a. door hoogleraar Rob Martens wordt gebruikt. Dan Pink heeft deze theorie in zijn boek Drive gepopulariseerd. Uit dit onderzoek blijkt dat er een aantal factoren is dat van invloed is op de motivatie om te leren, al dan niet met behulp van ICT. Ik noem er vijf.
In de eerste plaats zijn mensen meer gemotiveerd als zij een behoorlijke mate van autonomie hebben. Als zij mede kunnen bepalen welke koers zij gaan varen als het gaat om hun eigen ontwikkeling.
Een voorbeeld is jullie kersverse collega Guido Crolla, die bij de Hogeschool Arnhem Nijmegen aanvankelijk onbewust principes van broedplaatsen heeft toegepast op het onderwijs. Guido gaf studenten veel ruimte om te ontdekken wat zij willen leren, de manier waarop zij willen leren en met welke technologie zij willen leren. Hij faciliteerde studenten om talent en passie te verbinden, om relaties aan te gaan met hun omgeving (en zo betekenisvol te leren), en om studenten al creërend, via vallen en opstaan, te laten leren.
Het kan ook minder ambitieus en radicaal. Ik ben gastdocent binnen een post-hbo leergang over e-learning. In deze leergang staan de leerdoelen voor gedeeltelijk vast, maar geef ik studenten wel de vrijheid om zelf keuzes te maken wat betreft de producten die zij willen maken. Ik vraag hen bijvoorbeeld om een digitaal verhaal te maken over de invoering van e-learning. Daarbij mogen ze de vorm en de technologie zelf kiezen. De content die op die manier wordt gecreëerd, gebruiken we in de leergang. Dat bevordert ook een gevoel van eigenaarschap. Weer positief van invloed is op de motivatie.
Op de tweede plaats moeten wij een duidelijk en concreet doel voor ogen hebben wat wij met ICT willen bereiken. Er moet ook een verband zijn tussen middel en leerdoelen. Verder weten studenten vaak niet wat zij waarom leren. Maak leerdoelen samen met studenten expliciet. Doelen geven richting aan.
Op de derde plaats is het belangrijk om een gevoel van sociale verbondenheid te creëren, ook binnen je elektronische leeromgeving. Studenten moeten het gevoel hebben erbij te horen.
Je moet daarom werken aan het realiseren van een hoog niveau van vertrouwen. Vertrouwen bestaat uit drie pijlers. Betrouwbaarheid, voorspelbaarheid en eerlijkheid. Vertrouwen ontstaat als je een relatie aangaat met studenten, bijvoorbeeld door binnen je elektronische leeromgeving ook ruimte te geven voor niet taakgebonden interacties. Geef ook vooral aan wat je vindt dat studenten goed doen, en breng ook je eigen ervaringen in discussies in. Uiteraard is opbouwende feedback van positieve invloed op vertrouwen. Synchrone communicatie, bijvoorbeeld via videogesprekken of chat, draagt bij aan sociale verbondenheid doordat je onmiddellijk kunt reageren als er bijvoorbeeld gevoelige opmerkingen worden gemaakt over samenwerking.
Op de vierde plaats is het belangrijk voor motivatie om duidelijke verwachtingen te formuleren. Er is geen autonomie mogelijk zonder duidelijke kaders. Dat betekent bijvoorbeeld dat alle online leeractiviteiten een plek krijgen binnen het curriculum. Maak hierover afspraken met studenten, bijvoorbeeld via een wiki. En spreek elkaar daar op aan.
Tenslotte werkt het motiverend als studenten zicht hebben op hun voortgang. Dat zij niet zo zeer zien waar zij niet goed in zijn, maar dat zij inzicht krijgen in hun groei.
We moeten dus meer kijken naar wat onderzoek naar motivatie ons kan leren als het gaat om het gebruik van ICT in het onderwijs. Vijf aandachtspunten zijn dan: meer autonomie in het bepalen wat en hoe geleerd wordt, binnen duidelijke kaders en afspraken, waarbij doelen leidende principes zijn, wij inzetten op sociale verbondenheid en het creëren van vertrouwen, en we studenten ook zichtgeven op hun groei.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
2 reacties