Als je je, zoals ik, bezighoudt met zaken als leerstrategieën, leertechnologie en didactiek, dan ontkom je niet aan pleidooien voor andere manieren van leren. Leren van fouten in de praktijk zou bijvoorbeeld veel belangrijker zijn dan het lezen van boeken. Het is echter onzinnig om verschillende manieren van leren tegenover elkaar te zetten. Leren is een cognitief en sociaal proces. Je moet vooral kijken welke manieren van leren in welke situatie waarom het meest passend zijn. Bovendien is lezen belangrijk voor een persoonseigenschap en voor één van de zogenaamde ’21e eeuwse vaardigheden’.
Nederland kent ongeveer 1 miljoen laaggeletterden. Dit aantal is al zeker sinds 1990 -het Internationaal Jaar van de Alfabetisering- constant. Laaggeletterdheid wordt als een groot probleem gezien omdat het mensen belemmerd volwaardig te participeren in de samenleving. Ondanks dat we meer dan ooit gebruik maken van stem en beeld om met elkaar te communiceren, moeten we ook nog steeds teksten lezen (belastingformulieren, brieven van de gemeente, loonstrookjes, etc). Je leert dit niet door naar video’s te kijken of podcasts te beluisteren.
Daarnaast zijn er andere redenen om lezen te bevorderen. Neuropsycholoog Jelle Jolles heeft het belang van lezen ooit mooi verwoord in LEZEN 2.0: Tien redenen waarom lezen super belangrijk is.
Zo is het lezen van verhalen vaak efficiënter dan het luisteren naar verhalen. Je leert je er ook door concentreren, en je leert te verwoorden. Lezen is ook van groot belang voor de ontwikkeling van ons brein, dus voor het cognitieve proces van leren. Jolles schrijft hierover:
Of je nu van papier leest of van een scherm, lol hebben in het lezen van teksten zorgt voor een verbetering van je hersenfunctie. Je neemt waar, en je ver-beeldt: je maakt een mentaal beeld van het omschrevene. Eenmaal aangemaakt, blijft dit mentale schema beschikbaar, ook na het sluiten van het boek. Dit biedt voordelen voor de kennis en inzichten die je met lezen opdoet. Verhalen over mensen, over de toekomst of juist het verleden, zorgen voor beelden die ondersteunend zijn voor het denken. De informatie die via het lezen tot ons komt is als voeding voor je brein.
Hij wijst hierbij nadrukkelijk op het belang van het verbeelden. Bij video’s verbeeldt een regisseur voor jou. Bij het lezen van een boek moet je dat zelf doen. Lezen bevordert daarmee de fantasie. Dit is weer één van de facetten van de persoonseigenschap ‘openheid’. Daarnaast is verbeelden ook belangrijk voor ‘creatief denken en handelen’, één van de 21e eeuwse vaardigheden (al is het belang van creatief denken en handelen, net als heel veel van deze vaardigheden, van alle tijden).
Voldoende redenen, lijkt me, om terughoudend te zijn met de uitspraak dat leren uit boeken hopeloos achterhaald is.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Dag Wilfred, mijn zoon zit nu in de eerste jaar van het voorgezet onderwijs. Op het St. Nicolaaslyceum in Amsterdam. Daar moet hij altijd een leesboek bij zich hebben. Mocht het zijn dat er een tussenuur is, dan moeten de leerlingen verplicht die tijd besteden aan het lezen van een boek in een klaslokaal. Geen vervangende les, maar wel lezen. Het maakt daarbij niet eens uit wat ze lezen, zolang het maar niet een strip is. De redenen die de school daarvoor aandraagt zijn de redenen uit dit artikel!
En de kids vinden het ook nog leuk. Even niet zitten en luisteren, maar een klein uurtje rust en opgaan in een verhaal. Ook goed voor de taalontwikkeling en het vergroten van hun woordenschat.
Dank voor je reactie. Mooi om te, eh, lezen!