Waarom het overnemen van good practices niet persé tot succes hoeft te leiden

Bij de invoering van ICT in het onderwijs laten we ons vaak graag leiden door de succesverhalen van andere organisaties. Waarom gaat dat echter niet automatisch goed?

Tijdens conferenties zijn praktijkervaringen over de invoering van ICT-toepassingen erg populair. Hetzelfde geldt voor het afleggen van werkbezoeken bij collega-organisaties, in binnen- en buitenland. Volgens Terry Freedman moeten we er echter voor waken om een “Big Idea” van een andere organisatie te adopteren:

1. Er kan sprake zijn van het Hawthorne effect. Het succes wordt niet bepaald door de intrinsieke kwaliteiten van het idee zelf, maar omdat de betrokken mensen bepaalde aandacht hebben gekregen.
2. Er kan sprake zijn van het Experimenteer effect. Het succes wordt bepaald doordat mensen geloven dat het nieuwe idee gaat werken, of omdat ze gemotiveerd zijn om iets nieuws te doen. Dit effect is dus van tijdelijke aard.
3. Er kan sprake zijn van ‘ecologische validiteit’. Dat wil zeggen dat de omstandigheden, de omgeving, waarin de verandering plaats heeft gevonden sterk kan verschillen van de omstandigheden van andere organisaties.
4. Er kan sprake zijn van een tijdelijk effect, omdat de innovatie bevorderd wordt door middel van extra gelden die tijdelijk beschikbaar zijn of alleen maar beschikbaar waren voor bepaalde pilots.
5. Het succes kan afhankelijk zijn van bepaalde personen, maar niet daadwerkelijk zijn ingebed binnen de organisatie. Wat gebeurt als die personen vertrekken?
6. Het succes hoeft niet duurzaam te zijn. Dat zie je bijvoorbeeld als een onderwijsinstelling eenmalig -bijvoorbeeld dankzij een sponsor- flink kan investeren in de nieuwste technologie, maar vervolgens niet in staat is die voorzieningen up to date te houden. Of als een schoolleiding besluit om docentondersteuning drastisch af te bouwen.
7. Het initiatief kan wellicht op kleine schaal werken. Het blijkt in de praktijk echter niet opgeschaald te kunnen worden. Vraag je dus af wat de schaalgrootte van de gepresenteerde innovatie is.

Ik ben het hartgrondig eens met Freedman. Je moet je heel goed afvragen of jouw situatie vergelijkbaar is met de situatie van de ‘good practice‘. Bij invoering van ICT zie je dikwijls het tijdelijke Experimenteer effect optreden. Verder komt ‘ecologische validiteit’ m.i. vaak voor. Wat in de ene situatie werkt, hoeft nog geen succes te hebben bij jouw organisatie. Bij de invoering van technology enhanced learning spelen namelijk veel factoren een rol (zie mijn implementatiemodel). Ook de andere effecten kom je in de praktijk tegen.

Het is prima om je te laten inspireren door praktijkervaringen van anderen. Het kopiëren van praktijken kan echter op een mislukking uitlopen.