Waar het bij sir Ken Robinson echt om gaat

Hoge bomen vangen veel wind. Dat geldt ook voor iemand als sir Ken Robinson. Immens populair bij veel critici van het huidige onderwijssysteem. Maar onlangs ook scherp bekritiseerd. Is dat terecht?

In één van zijn befaamde TED-presentaties stelt sir Ken dat scholen de creativiteit van jongeren om zeep helpen. In hun lezenswaardige boek “Urban Myths” stellen Pedro de Bruyckere, Paul Kirschner en Casper Hulshof dat Robinson daarin creativiteit en genialiteit onterecht als synoniem beschouwt, en er onterecht vanuit gaat dat kinderen van nature creatief zijn. Mensen worden echter creatiever naarmate zij meer leren. Zij stellen scholen creativiteit wellicht onvoldoende bevorderen, maar creativiteit niet ‘doden’.

Donald Clark formuleert zijn verwijten een stuk scherper. In een recente blogpost stelt hij de ‘geheimen’ van populaire TED-bijdragen zoals van sir Ken Robinson aan de kaak (mensen die een donker pak waarderen schijnen conservatief te zijn; dankjewel Donald). Hij verwijt Robinson in ‘Sir Ken Robinson: ‘Creative’ with the truth?’ aanhanger te zijn van het romatische naturalisme (de mens is als nobel en goed geboren). Verder zou Robinson niet eenduidig zijn als het gaat om het begrip ‘creativiteit’, zou hij onvoldoende blijk geven van de relatie tussen leren en ontwikkelen en creativiteit, en zou hij creativiteit op een verkeerde manier operationaliseren. Daar komt bij dat onderwijs volgens Clark soms niet-creatief zou moeten zijn (hij noemt wiskunde als voorbeeld). Tenslotte bekritiseert hij het gebruik van data over Ritalin door Robinson: sir Ken zou creatief omgaan met de waarheid:

the main problem with Robinson’s more general propositions is that there is no evidence or data at all.

Ik moet eerlijk bekennen dat ik van Robinson’s betoog over Ritalin ook weinig chocola kan maken. Verder ben ik ook geen aanhanger van het naïeve naturalisme. Ik durf echter niet te concluderen dat sir Ken Robinson dat wel is.

Ik vind hem vooral een verschrikkelijk boeiend verteller, met een duidelijke boodschap. Clark verwijt hem vooral anekdotes te vertellen. Maar dat is juist zijn kracht. Hij heeft een visie die hij met concrete voorbeelden illustreert. Heel veel mensen herkennen zich in zijn kritiek op het bestaande onderwijs. Omdat zij zelf weinig aantrekkelijk onderwijs hebben gehad , of omdat zij waarnemen dat hun kinderen (of neven en nichten) geen onderwijs ‘genieten’ dat op een efficiënte en effectieve gebruik maakt van datgene wat lerenden al kennen en kunnen. Henry Hermans deed dat afgelopen vrijdag bijvoorbeeld in zijn lekenpraatje van zijn promotie.

Je kunt ’sir Ken’ ongetwijfeld op aspecten van zijn betoog bekritiseren. Veel belangrijker is echter de grote lijn van zijn verhaal, en de inspiratie die daar van uitgaat.

Er bestaat namelijk wel degelijk zo iets als natuurlijke aanleg, begaafdheid of talent. Mensen als Marco van Basten, Stephen Hawkings of Rembrandt van Rijn zijn natuurlijk geworden wie ze zijn door hard te werken, veel te oefenen. Maar het moet wel in je zitten om een excellent voetballer, wetenschapper of schilder te worden.

sir Ken Robinson stelt dat we talenten van mensen (human resources) net als natuurlijke bronnen (natural resources) vaak verkeerd gebruiken. We zouden, onder meer via onderwijs, talenten beter moeten ontwikkelen, en passie bij jongeren aanwakkeren. Je bent in je element als talent en passie elkaar ontmoeten, zo schrijft hij in zijn boek The Element.

Daarbij zouden we veel meer oog moeten hebben voor de individuele verschillen tussen lerenden. sir Ken Robinson onderstreept het belang van basiskennis en sommige standaarden, maar vindt vooral ook dat het onderwijs in moet spelen op wat een individu kan en wil. Volgens Robinson verstoort het onderwijs vaak de ontwikkeling van talenten en passie, die jongeren vaak -wellicht niet altijd- hebben (“Education does not feed their spirit“). Het gaat er volgens hem om dat je als onderwijs condities schept waaronder jongeren kunnen opbloeien. Het onderwijs zou er vooral voor moeten zorgen dat jongeren een doel voor ogen hebben, dat het onderwijs de juiste snaar bij jongeren raakt. Dat wakkert de motivatie aan, hetgeen belangrijk is voor leren. Als lerenden betekenis aan leren ontlenen, dan zijn zij eerder bereid hard te werken.

Net als lord David Putnam in de inspirerende film We are the people overdrijft sir Ken Robinson als hij het onderwijs van nu vergelijkt met de Tayloristisch georganiseerde fabriek van 100 jaar geleden. Dat is een stijl die in een wetenschappelijk artikel niet is toegestaan, maar in een key note wel als het gaat om het duidelijk maken van een boodschap. En dáár gaat het sir Ken om.

Zie ook mijn eerdere reactie op een kritiek op sir Ken Robinson.

Foto: „Sir Ken Robinson @ The Creative Company Conference“ von Sebastiaan ter Burg – Flickr: Sir Ken Robinson @ The Creative Company Conference. Lizenziert unter CC BY-SA 2.0 über Wikimedia Commons – http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sir_Ken_Robinson_@_The_Creative_Company_Conference.jpg#/media/File:Sir_Ken_Robinson_@_The_Creative_Company_Conference.jpg