Voor- en nadelen gebruik sociale media door jongeren

Justin Marquis heeft de voors- en tegens van het gebruik van sociale media door jongeren op een rijtje gezet. Vervolgens geeft hij aan hoe sceptische docenten hier mee om kunnen gaan. Het leren hanteren van sociale media is inderdaad verstandiger dan het vechten tegen windmolens.

Marquis baseert zich wat betreft de negatieve kanten op een kritische bijdrage van Andrew Reiner. De negatieve kanten zijn dan:

• Sociale media kunnen afleiding bevorderen. Daarbij gaat het niet zo zeer om het afleidende karakter van bijvoorbeeld WhatsApp tijdens het studeren, maar om de wijze waarop actief zijn op social media een aanvaardbare afleiding van intellectuele bezigheden vormen.
• Sociale media kunnen leiden tot druk om je te conformeren aan de groep.
• Sociale media zouden risicovermijdend gedrag bevorderen, terwijl je juist leert van het nemen van risico’s.
• Sociale media zouden intellectuele en sociale oppervlakkigheid bevorderen.

Reiner pleit daarom voor een ‘sociale media sabbath’. Uiteraard is het ook heel gemakkelijk om je op een negatieve manier via sociale media te gedragen (denk aan pesten). Juist omdat uitingen zich snel en massaal via sociale media kunnen verspreiden, zijn de gevolgen vaak zo groot.

Marquis heeft daarentegen vooral ook oog voor de positieve kanten van sociale media:

• Sociale media kunnen juist bijdragen aan het co-creëren van kennis:
  

  Social media provides an easily accessible tool for helping students to work together to create their own meaning in academic subjects, social contexts, or work environments.

• Dankzij sociale media kunnen lerenden zich veel gemakkelijker in de breedte ontwikkelen. Ze kunnen eenvoudiger in aanraking komen met tal van onderwerpen en opvattingen.
• Door gebruik te maken van sociale media ontwikkel je al doende digitale bekwaamheden, die een belangrijk onderdeel vormen van bekwaamheden van de 21ste eeuw.

Ik zou hier vanuit het perspectief van leren nog aan toe willen voegen:

• Dankzij sociale media kan een gevoel van autonomie en sociale verbondenheid bevorderd worden (belangrijk voor de intrinsieke motivatie om te leren).
• Dankzij sociale media kun je een netwerk van mensen met kennis ontwikkelen en onderhouden, waar je een beroep op kunt doen op het moment dat je bepaalde expertise nodig hebt. Netwerken zijn bijvoorbeeld ook heel belangrijk voor het vinden van een baan, of voor het verwerven van opdrachten.
• Dankzij sociale media zoals weblogs blijf je op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen op je vakgebied. Ik leer zelf heel veel door weblogs van anderen te lezen en er op te reflecteren. Je kunt ook vaardigheden ontwikkelen zoals wiskunde of gitaar spelen door video’s op YouTube te bekijken.
• Sociale media als Twitter attenderen je ook op nieuws. Dankzij sociale media kun je zo leren, terwijl je dat niet van plan was. Je stuit toevallig op nieuwe informatie die je kunt gebruiken (‘serendipitous learning’),

Sociale media zijn echter ook steeds belangrijker als nieuwsvoorziening omdat je uit eerste hand verslagen van ooggetuigen via (live) video’s of foto’s kunt bekijken of lezen. Uiteraard zijn sociale media vaak ook gewoon ‘fun’. Interessant in dit verband is ook mijn samenvatting van een Volkskrant-artikel van 21 januari 2017 over positieve en negatieve effecten van tablets en andere devices voor kinderen en jongeren.  Als je de balans weet te vinden tussen werken met en zonder beeldschermen en media, dan is er weinig reden voor bezorgdheid, laat staan paniek.

Natuurlijk kunnen sociale media verkeerd worden gebruikt, en zijn de tools vanuit het perspectief van leren allesbehalve perfect (de mogelijkheden om informatie te cureren kunnen bijvoorbeeld verder worden verbeterd).

Het heeft echter geen zin om te pleiten voor het gedurende langere tijd verbannen van sociale media. Sociale media zijn, zeker voor de meeste jongeren, hele gebruikelijke media geworden. Bovendien hebben alle media nadelen bij verkeerd gebruik, en kennen veel media een weinig vruchtbare historie van moeizame acceptatie (denk aan het internet zelf).

Justin Marquis doet daarom een aantal suggesties aan (sceptische) docenten hoe hier mee om te gaan zoals het aanmoedigen van verstandig gebruik, en het begeleiden daarbij. Marquis concludeert:

Rather than rail against it, it makes more sense to embrace it, minimize the negatives and teach students new ways of engaging with social media, their instructors, and each other that will support them in becoming connected learners with the skills to become successful connected workers.

Foto: Wilfred Rubens

Mensen die op dit moment pleiten voor ‘ban de media’ plaatsen zich langzamerhand buiten de maatschappelijke werkelijkheid. Je kunt je beter focussen op verstandig gebruik, waarbij je de mogelijkheden van sociale media benut. Dat is effectiever dan vechten tegen windmolens.

Update: 21 januari 2017. Deze bijdrage uit 2012 wordt veel gelezen. Daarom heb ik de inhoud ervan aangescherpt en geactualiseerd.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.