Verwondering bij leren belangrijk, maar graag selectief

Onderwijs zou gevoelens van ‘verwondering’ meer moeten oproepen. Ik ben het daar mee eens, maar waarschuw ook voor een ‘overkill’ aan verwondering. Ook heb je er geen systeemverandering voor nodig.

In de VS gebruiken ze de term ‘Awe’ om uit te drukken als een ervaring mensen kippenvel veroorzaakt, een ‘kick’ veroorzaakt, ‘mind blowing’ is of tot verwondering leidt. Volgens Eric Sheninger kan dit gevoel een katalysator zijn van motivatie en daarmee ook van engagement. Sheninger verwijst hierbij naar onderzoek waaruit blijkt dat dit gevoel verbondenheid bevordert en samenwerking in groepen een impuls kan geven:

When we experience the sensation of awe, we are consumed by wonder, relevancy, emotion, engagement, inspiration, and real-world connections.

Verwondering, laten we ‘awe’ maar even zo vertalen, bevordert het gevoel dat we meer aan kunnen en minder ongeduldig zijn.

Volgens Eric Sheninger zou je dit concept ook binnen het onderwijs moeten toepassen. Volgens hem staat het bestaande onderwijssysteem met z’n controle, verplichtingen, conformiteit en regels ‘verwondering’ echter in de weg. Ook al zijn er uitzonderingen, meent hij. Systeemverandering en vernieuwing zijn daarom noodzakelijk. Daarbij signaleert hij vier ‘drivers’ voor vernieuwing:

1. Nieuwe technologieën zoals virtual reality, adaptieve tools, robots en gamification kunnen bijdragen aan ‘awe’, waarbij Sheninger zich haast te benadrukken dat didactiek belangrijker is dan technologie als het gaat om het realiseren van betekenisvolle leerervaringen.
2. Veranderende leeromgeving (student gecentreerd, flexibel, meer keuzevrijheid, authentiek).
3. Veranderende leerbehoeften (meer persoonlijk en flexibel leren, meer creëren door lerenden).
4. Gedurfde ideeën toepassen zoals meer spelelementen in het onderwijs, fouten durven maken, succes en leren opnieuw definiëren, of nieuwe manieren van verantwoording afleggen introduceren. Dus buiten bestaande kaders durven denken.

Paar opmerkingen:

• Het is wel degelijk mogelijk om binnen het bestaande onderwijssysteem, buiten bestaande kaders te denken en handelen. Kijk bijvoorbeeld naar Agora.
• ‘Awe’ zou vooral ook selectief moeten voorkomen. Het betreft namelijk intensieve ervaringen. Ook stomp je af als je je de hele tijd loopt te verwonderen. Dan verwonder je je op een gegeven moment helemaal niet meer. ‘Awe’ mag geen gewenning zijn. Anders is het geen ‘awe’ meer. In de Efteling wissel je het sprookjesbos (awe) ook af met de Python (ieks). De analogie met seks heb je inmiddels zelf al bedacht.
• Eric Sheninger werkt de vier ‘drivers’ niet heel ver uit, en ik vat ze nog beknopter samen, maar ik betwijfel of deze prikkels leiden tot ‘verwondering’. Dat doen volgens mij vooral:
  • succeservaringen die je opdoet bij uitdagende, maar uit te voeren, taken;
  • visueel aantrekkelijke belevingen en ervaringen met fysieke effecten;
  • ervaringen met onverwachte effecten.

Ik vind onderstaande video daar nog steeds een prachtig voorbeeld van.