Naar aanleiding van mijn blogpost Animatie over het veranderen van onderwijsparadigma's vroeg Pedro De Bruyckere mijn mening over zijn bijdrage Waarom vernieuwingen in het onderwijs traag gaan….
De Bruyckere haalt hierin Frank Simon aan die ooit stelde dat in het onderwijs meer sprake is van continuïteit dan van revoluties. Vernieuwingsideeën op macroniveau hebben dan nauwelijks impact op microniveau (het niveau van de klas).
Volgens mij kunnen wij een antwoord vinden op deze vraag door goed te kijken naar onderwijspraktijken die wel degelijk veranderd zijn. Waar innovaties op macroniveau wel degelijk zijn doorgesijpeld tot de werkvloer. Je stuit dan volgens mij op een veelheid aan factoren. Een aantal zijn:
- Er is sprake van onderwijskundig leiderschap. Schoolleiders hebben een duidelijk visie op leren, en kunnen deze visie ook handen en voeten geven. Ze bemoeien zich ook actief met onderwijsontwikkeling.
- Medewerkers hebben een duidelijk probleembewustzijn. Ze weten waarom er veranderd moet worden.
- Medewerkers hebben de wil om te veranderen.
- Er wordt ingespeeld op de intrinsieke motivatie van betrokkenen (motivatie 3.0: autonomie, meesterschap en doel). Talenten en passies van betrokkenen worden met elkaar verbonden.
- Er is veel ruimte om bewust te leren van ervaringen (reflectie).
- Medewerkers weten wat en hoe veranderd moet worden. Ze hebben kennis van die veranderingen, en kunnen deze ook toepassen.
- De verandering wordt niet incrementeel benaderd, maar fundamenteel. Daarnaast is sprake van een integrale benadering waarbij gekeken wordt naar het curriculum, processen, mensen en cultuur, infrastructuur en management en organisatie. Dat betekent bijvoorbeeld dat niet alleen ICT wordt ingezet, maar dat ook gekeken wordt naar de fysieke leeromgeving, de didactiek, de wijze van beoordelen, etc.
Bronnen:
- Probleembewustzijn en reflectie noodzakelijk voor innovatie
- Vernieuwing MBO blijft steken in theorie
- E-learning implementeren: geleerde lessen
- Drive: wat motiveert mensen? (leestip!)
- Bevrijd het onderwijs van de ketenen van oud denken
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Je kunt een heel eind veranderen in een organisatie, maar om van paradigme A naar B te gaan is vaak onmogelijk. Ik heb heel veel vernieuwingsscholen, natuurlijkleren scholen ed. gezien en mensen van APS en Eduniek gesproken en elke keer blijken fundamentele aannames en oude reflexen en angsten het te winnen van visie. Zie ook oa. een artikel van Peter Gray over dit onderwerp: http://vrij-natuurlijk.nl/2010/07/waarom-scholen-zijn-zoals-ze-zijn-krachten-tegen-fundamentele-verandering/
De beste oplossing lijkt het van de grond af opbouwen van nieuwe scholen en instituten te zijn waarbij paradigma B altijd al vanzelfsprekend is.
Voor de volledigheid: mijn stelling was ook op basis van Larry Cuban en komt voort uit een stroming in de historische pedagogiek.
Eerlijk, veel van de punten die je aanhaalt zijn enerzijds een pak ouder dan je denkt en hebben anderzijds relatief weinig invloed gehad op wat men de grammatica van het onderwijs noemt.
Ik weet niet of je bijvoorbeeld het mutueel onderwijs kent, dat op een te overdreven mechanische reproductie na, het concept van peertutoring invoerde… begin van de 19de eeuw. Het heeft het klassikaal leren nooit echt kunnen omverwerpen, zelfs ondanks een economisch voordeel.
Ik moet ook bekennen dat ik bij je lijstje meer een gevoel van wens dan van feitelijkheid heb. In al de bronnen die je aanhaalt, gaat het vooral over dat het zo zou moeten zijn in plaats van dat het effectief zo is?
@Ilja: enerzijds is dat wellicht het meest eenvoudige. Anderzijds ook erg complex. Hoe kom je bijvoorbeeld aan begeleiders met de juiste expertise, geschikte leeromgevingen, etc? En wat doe je met onderwijsinstellingen (inclusief personeel) dat werkt volgens paradigma A?
@Pedro: ik pretendeer niet veel nieuwe inzichten naar voren te brengen. Veel van deze punten komen voort uit al langer bestaande inzichten en onderzoek rond onderwijsonderzoek en onderzoek naar innovaties. Denk aan Lagerweij of Dalin. Je kunt het niet afdoen met ‘wishful thinking’. Veel nieuwe opvattingen over onderwijs en leren zijn ook helemaal niet zo nieuw. John Dewey ventileerde zijn opvattingen over onderwijs en pedagogiek bijna 100 jaar geleden. Mutueel onderwijs ken ik overigens niet.