Trends tijdens het CvI-congres: optimalisatie in plaats van vernieuwing? #cviov

De afgelopen week heb ik met genoegen dé Conferentie voor Onderwijsvernieuwing en ICT gevolgd. Tijdens deze conferentie is door zestien bloggers intensief verslag gedaan. In deze blogpost wil ik op basis van diverse bijdragen kijken of er trends zijn te ontdekken. Ik eindig met twee stellingen.

• Het ‘gewone’ gebruik van de elektronische leeromgeving is business as usual, en geen reden meer voor betrokkenen om hier kennis over te delen. Er werden bijvoorbeeld wel verschillende bijdragen verzorgd over pilots met iPads. Praten we liever over recente initiatieven waar we weinig ervaringen mee hebben opgedaan, dan over langer in gebruik zijnde toepassingen met ongetwijfeld veel ‘lessons learned’? (Willem van Dinther en ik vroegen ons dit tijdens de lunch van dag 2 af?).
• Het mbo blijft een sector in beweging. De toenemende aandacht voor taal en rekenen (ook tijdens dit congres) leidt tot avo-isering van het mbo. Daarnaast is er een sterke focus op vakmanschap, waar jongeren zich in kortere tijd toe moeten ontwikkelen. De vrees is dat dit ten koste gaat van de pedagogische opdracht van het mbo. Daarnaast lijkt OCW het mbo minder toegankelijk te willen maken voor zorgleerlingen. Zonder zicht op een volwaardig alternatief. Triest. Verder heeft het mbo te maken met teruglopende bezuinigingen en ontslagen. Deze context werkt m.i. belemmerend voor vernieuwingen. Of zien we juist kansen?
• Het mbo wil ook haar opleidingsaanbod vernieuwen, mede als gevolg van technologische ontwikkelingen. Dit leidt tot nieuwe opleidingen als smart media advisor, die worden verzorgd terwijl ze nog niet uitontwikkeld zijn. In combinatie met de toenemende compactheid van opleidingen leidt dit tot discussie over kwaliteit.
• Het mbo worstelt al verschillende jaren met verdere flexibilisering van het onderwijs. Dat bleek o.a. uit de sessies over de onderwijscatalogus en het onderzoek naar onderwijsvernieuwing die ik heb bijgewoond. Instellingen maken ook bewust een pas op plaats omdat de voorwaarden voor flexibilisering nog niet gerealiseerd zijn (‘de boel op orde‘). Het valt me ook op dat nagenoeg niet gekeken wordt naar online of blended learning (met minder face-to-face onderwijs) als alternatief. Een belangrijke reden hiervoor is de controletirannie van het ministerie van OCW en Onderwijsinspectie waarbij alleen aanwezigheid wordt gewaardeerd, in plaats van het leren zelf. Wellicht dat de mbo-instellingen hier wat ‘onschuldige fraude‘ moeten plegen.
• Experimenten met de iPad wijzen erop dat het gebruikersgemak van dit apparaat het gebruik van ICT in het onderwijs kan bevorderen. Tegelijkertijd behoeft de relatie met didactiek zachts gezegd nog de nodige aandacht, en zijn er ook zorgen over nieuwe monopolievorming binnen het onderwijs (Microsoft verruilen voor Apple).
• Er is in toenemende mate aandacht voor professionalisering van docenten op het gebied van digitale didactiek. Er zijn echter grote verschillen over hoe onderwijsinstellingen dit invullen (gedegen, incidenteel, nauwelijks). In mijn eigen sessie heb ik handvaten proberen te geven voor een substantiële aanpak. Ook wordt gewerkt aan algemene bekwaamheidseisen op dit gebied.
• Er komt meer aandacht voor geïntegreerde digitale leer- en werkomgevingen (vaak op basis van portal-software) dan voor aparte applicaties (zoals een aparte elektronische leeromgeving, een apart management informatiesysteem, student administratiesysteem, en dergelijke). Daarbij wordt sporadisch ook gekeken naar ‘learning analytics‘, ook al wordt deze term binnen het mbo vermeden. Verder is er ook nog steeds veel aandacht voor oplossingen voor managementinformatie op zich.
• Binnen het mbo wordt ongelofelijk veel data en informatie vastgelegd in systemen. Als je ziet wat bijvoorbeeld aan informatie in een onderwijscatalogus wordt vastgelegd, dan vraag ik me af of dit nog wel past bij de doelen die men voor ogen heeft (vergroten van transparantie en mogelijk maken van keuzemogelijkheden). Enerzijds wordt het mbo hiertoe verplicht (bijvoorbeeld ook door gemeentes), maar anderzijds maakt men hier in ook eigen keuzes. De koppeling van verschillende systemen vergroot eveneens de complexiteit. Mij bekruipt soms de angst dat het mbo vastloopt in bureaucratie en in beheersen (in plaats van vernieuwen). Hopelijk heeft het pleidooi voor een veilige chaos de aanwezigen aan het denken gezet.
• Cloud computing is ook een trend binnen het mbo. Organisaties zoeken hierin voorzichtig samenwerking (‘community cloud‘). Een goede zaak. Bring Your Own Device is eveneens en onmiskenbaar een belangrijke ontwikkeling binnen het mbo. Al heeft men vooral nog veel vragen. Ook was er beperkt aandacht voor innovaties zoals context aware computing (dankzij mobiele technologie), augmented reality en 3D printen. OER betekent in het mbo nog steeds Onderwijs- ExamenRegeling, en niet Open Educational Resources.
• Toen John Schobben van ROC De Leijgraaf opmerkte dat interne onderzoeksverslagen lazen als Peyton Place, stelde niemand de vraag: “Wat is dat, Peyton Place?” Oeps…..
• Stelling 1: er was tijdens deze conferentie meer aandacht voor het versterken van de organisatie van het leren met ICT, dan voor het versterken van het leren zelf met ICT (die indruk krijg ik althans).
• Stelling 2: mbo-instellingen zijn meer bezig met optimalisatie dan met vernieuwing van het onderwijs.