Technologische trends in hoger beroepsonderwijs en universitair onderwijs

Vandaag heb ik bij Verdonck, Klooster & Associates een presentatie over technologische trends verzorgd tijdens een Ronde Tafelbijeenkomst over Digitale Transformatie in het hoger en universitair onderwijs.

Ik ben sinds maart 2017 associate bij VKA. Samen met Arjan van Venrooy en Nico Verbeij van VKA heb ik deze sessie voor bestuurders van hogescholen en universiteiten georganiseerd. We wilden deze bijeenkomst vooral kennis en ervaring over/met onderwijsinnovatie en digitale transformaties in het hoger en universitair onderwijs uitwisselen. Eén van de aanleidingen is de Versnellingsagenda die in november 2017 is gepubliceerd. In deze agenda wordt de urgentie van ICT in het hoger onderwijs geschetst, en wordt onder meer aandacht besteed aan het gebruik van ICT voor flexibilisering.

In mijn aftrap ben ik met name stil blijven staan bij vier trends op de langere termijn, die tot grote veranderingen kunnen leiden in het hoger onderwijs. Daarbij heb ik me gebaseerd op het SURF Trendrapport, dat ik voorzien heb van een update. Overigens dient te worden opgemerkt dat we vaak slechte voorspellers zijn van de impact van nieuwe technologie. Een ander opmerking is dat het vooral de combinatie van trends is die digitale transformatie bevordert. Deze trends hebben overigens ook niet louter positieve kanten.

De trends zijn:

1. Learning analytics. Daarbij hebben we het niet over managementinformatie, maar over educatieve data uit diverse omgevingen die visueel gerepresenteerd worden en een impuls bieden voor feedback over de voortgang. Deze data kunnen worden gebruikt voor het beschrijven van het onderwijs, voor het diagnosticeren van issues, voor het doen van voorspellingen (op basis van profielen) en zelfs voor het voorschrijven (bijvoorbeeld wel of niet toegang geven).
2. Kunstmatige intelligentie waarvan machine learning een onderdeel is. Deze technologieën zullen onder meer worden gebruikt voor automatisch nakijken (een toepassing die al heel lang in ontwikkeling is), voor het automatisch beantwoorden van vragen (chatbots) en mogelijk zelfs voor het beoordelen op basis van profielen. Wat hierbij o.a. nog speelt is dat mensen vaak een cognitieve en psychologische afstand ervaren die de acceptatie van ‘machines’ kan belemmeren.
3. Microcredentialing waarbij opleidingen worden opgedeeld in kleinere eenheden. Je ontvangt een micro credit -bijvoorbeeld in de vorm van een digitale badge- als je een eenheid afrondt. Op deze manier kunnen ook andere leeractiviteiten gewaardeerd worden. Deze toepassing wordt in de eerste plaats relevant voor een leven lang leren. Maar je ziet ook al dat binnen de ICT- en creatieve industrie diploma’s minder belangrijk gevonden worden en eerder gekeken wordt naar bekwaamheden en certificaten. Mogelijk speelt de gespannen arbeidsmarkt hierbij een rol. Dankzij internettechnologie zie je ook dat alternatieve aanbieders opkomen die erkend worden door bedrijven. Een ander voorteken is de toenemende populariteit van microlearning op het gebied van learning and development.
4. Blockchain technologie. Deze technologische ontwikkeling heeft trekken van een hype dankzij cryptocurrency. Ik vermoed persoonlijk dat de Bitcoin cs een zeepbel zullen blijken te zijn. Dat geldt echter niet voor de onderliggende technologie. Die kan weleens heel belangrijk gaan worden bijvoorbeeld voor het veilig en permanent opslaan van certificaten, het vastleggen van tal van leeruitkomsten en het automatisch erkennen van credits.

De gevolgen hiervan zijn dat lerenden steeds vaker bij verschillende instellingen en op verschillende manieren kunnen gaan leren, waarbij deze inspanningen gewaardeerd zullen worden, maar niet alleen meer via diploma. Je loopt kans dat op termijn sprake zal zijn van ‘unbundling’ van het onderwijs. Op dit moment staat nog wetten en praktische bezwaren deze ontwikkelingen in de weg. Wetgeving op op het gebied van verkeer en vervoer worden echter ook aangepast als zelfrijdende auto’s volwassen zijn.

Hier zijn mijn slides: