Student weigert plagiaattool te gebruiken (in verband met een gebruikersovereenkomst)

Om gebruik te kunnen maken van educatieve applicaties moet je soms akkoord gaan met een gebruikersovereenkomst waarin wordt beschreven hoe wordt omgegaan met data. Meestal accepteren lerenden die voorwaarden klakkeloos. Maar niet altijd. En wat doe je als een student niet akkoord wil gaan met de ‘user agreement’ en daardoor geen opdrachten kan inleveren die op originaliteit wordt gecontroleerd? De Universiteit van Amsterdam heeft te maken met deze casus.

Voor zover ik weet gebruiken alle instellingen voor hoger onderwijs applicaties waarmee zij door studenten ingeleverde werken kunnen controleren op originaliteit. Met andere woorden: er wordt gecontroleerd of de werken van studenten geen plagiaat zijn. De betreffende applicaties vergelijken de werken met internetbronnen, met eerder ingeleverde werken en dikwijls ook met publicaties uit wetenschappelijke databases. Als sprake is van veel overeenkomst dan heb je een aanleiding voor een goed gesprek. Studenten plagiëren immers niet altijd bewust. En soms lijkt iets plagiaat, maar is het dat toch niet. Bij accreditaties van opleidingen wordt dikwijls ook gevraagd naar maatregelen om plagiaat te bestrijden.

De Universiteit van Amsterdam maakt -net als een aantal andere onderwijsinstellingen- gebruik van de applicatie Turn It In voor het opsporen van plagiaat (Turn It In kan overigens meer). Zij hebben Turn It In geïntegreerd in Blackboard. Turn It In is de meest gebruikte applicatie voor het controleren van plagiaat. Door de overname van Ephorus beschikken zij over een grote database met ingeleverde werken. Mede daardoor scoren zij goed als het gaat om het checken op originaliteit. Andere aanbieders zijn bijvoorbeeld Urkund of Unicheck. Turn it in is echter marktleider.

Vanochtend las ik een blogpost van een student aan de Universiteit van Amsterdam die niet akkoord wil gaan met de ‘user agreement’ van Turn It In en daardoor geen opdrachten kan inleveren die op originaliteit wordt gecontroleerd. De betreffende student is Hans de Zwart, directeur van Bits of Freedom die naast zijn werk filosofie studeert. Ik ken Hans al vele jaren. Hij is ook een van de gastdocenten van de post-HBO opleiding E-learning waar ik bij betrokken ben. Hans is uiteraard bijzonder kritisch als het gaat om zaken als data eigenaarschap, privacy en dataveiligheid.

Hans wilde gisteren een opdracht inleveren en werd toen geconfronteerd met de ‘terms of agreement’ van Turn It In. Na een eerste scan weigerde hij deze overeenkomst te accorderen. In zijn blogpost gaat hij in op zijn bezwaren:

• Je blijft als maker weliswaar eigenaar van je eigenaar van je eigen werk, maar vervolgens verlies je alle controle over je werk omdat je toe staat dat Turn It In een brede groep van ‘derden’ in staat stelt jouw werk ook te gebruiken.
• De licentie is heel breed. Het aantal services waar je toestemming voor geeft kan worden uitgebreid zonder jou daarvan in kennis te stellen (laat staan toestemming te vragen). Bovendien is geen tijdslimiet gebonden aan de overeenkomst (anders zouden ze jouw werk op termijn moeten verwijderen waardoor hun rijk gevulde database leger wordt en de resultaten van de controles minder goed worden).
• Turn it In behoudt zich het recht voor om de overeenkomst te veranderen, als zij dat wensen.

Hans geeft ook aan wat er zal moeten veranderen voordat hij akkoord kan gaan met deze overeenkomst.

• Gebruik de bronnen uitsluitend voor het checken van plagiaat.
• Verwijder het werk nadat de check heeft plaatsgevonden.
• Geef aan welke ‘derden’ toegang hebben tot de bronnen ten behoeve van de controle op originaliteit, en zorg dat deze derden zich ook aan de eerste twee voorwaarden houden.

Hans stelt tenslotte

And I am pretty confident that in this case my principles will be stronger than my pragmatism. Let’s see what happens next…

Dit is een bijzonder interessante casus, die overigens ook voor andere leveranciers dan Turn It In relevant is.

Ik kan me voorstellen dat lezers zich afvragen waarom een student sowieso een gebruikersovereenkomst moet aangaan met een leverancier van software. Je besluit immers te studeren bij een instelling . Welke middelen deze instelling gebruikt, is voor jou niet relevant. De onderwijsinstelling geeft aan welke data ze van jou verwerkt en met welk doel, en wie toegang heeft tot die data. De instelling spreekt dan met de eigenaar van de applicatie af waar de applicatie voor wordt gebruikt en hoe wordt omgegaan met data.

Voor dit doel wordt een verwerkersovereenkomst gebruikt. Deze overeenkomst wordt zelfs verplicht in het kader van Algemene Verordening Gegevensverwerking. Nu wil het feit dat veel bedrijven, die applicaties aan het onderwijs leveren, (nog) niet bereid zijn zo’n overeenkomst af te sluiten met onderwijsinstellingen. Turn It In is daar een van. Met name Amerikaanse bedrijven kijken, zachts gezegd, anders aan tegen het gebruik van data dan Europese instellingen.

Ik weet van diverse onderwijsinstellingen die hiermee in hun maag zitten. Zij (zullen) stoppen met het gebruik van toepassingen waar geen verwerkersovereenkomst voor getekend is of wordt. Dat is echter geen sinecure. Er komt namelijk veel kijken bij het switchen van applicatie. Het is ook de vraag of er een kwalitatief gelijkwaardig alternatief voor de applicatie te vinden is, waarvan de eigenaar wel bereid is een verwerkersovereenkomst te tekenen. Als onderwijsinstelling loop je bijvoorbeeld het risico dat accreditaties vereisen dat je anti-plagiaatsoftware gebruikt, maar dat de AVG verbiedt dat je bepaalde tools inzet (ik weet dat Urkund met SURF een model-verwerkersovereenkomst is overeengekomen).

Ik hoor vaker van Angelsaksische aanbieders van applicaties die proberen onder de verplichting van een verwerkersovereenkomst te komen door een gebruikersovereenkomst met eindgebruikers aan te gaan. Ik vind dat een vreemde zaak. Eigenlijk niet acceptabel. Je levert als lerende een opdracht bij een onderwijsinstelling in. Daar heb je een relatie mee, en daarmee spreek je af hoe met data wordt omgegaan. Het afsluiten van een verwerkersovereenkomst zou de norm moeten zijn, ook voor Angelsaksische leveranciers.

Ik ben daarom heel benieuwd naar het verloop van de casus van Hans de Zwart.