Stop met het denken in karikaturen over online en face-to-face leren

Bij discussies over online ‘versus’ face-to-face leren wordt van beide kanten te veel in karikaturen gedacht. Een weinig vruchtbare benadering.

Ryan Bretag stelt dat critici van online leren, zoals Mark Edmundson, klassikaal (face-to-face) onderwijs romantiseren. Docenten ‘voor de klas’ zijn slechts zelden bevlogen sprekers van TED-Talk kwaliteit. Bovendien, stelt Bretag: al was de geromantiseerde kijk op face-to-face onderwijs werkelijkheid, dan is het nog de vraag of deze manier van leren een effectieve manier van leren is. Critici van online leren hebben volgens Bretag een verkeerd beeld van online leren (eenzaam leren, one-size-fits-all).

Leren zou gericht moeten zijn op individualiteit, innovatie, creatief en kritisch denken en op produceren. Bretag stelt dat je voor leren een community nodig hebt. Maar niet zo zeer een community van mensen in de fysieke nabijheid, maar een community van connecties:

Meaningful community, (…), is what happens when connected learning, inquiry-based experiences, and passion-based explorations are the foundation – a community of practice where learning is seen as a process of “learning, unlearning, and relearning” with a focus on content, skills, habits of mind, experiences, and disposition.

Een paar opmerkingen hierbij:

• Er zijn inderdaad maar weinig docenten die op een boeiende en bindende manier een vertoog kunnen houden. Van alle docenten, die ik in mijn onderwijsloopbaan ben tegen gekomen, was nog geen 10% hiertoe in staat. De leereffecten van lange inleidingen zijn bovendien beperkt.
• Het is echter nog maar de vraag in welke mate deze ‘sage on the stage‘ in de praktijk voorkomt. Sind twee jaar werk ik bij een instituut voor afstandsonderwijs. Daarvoor binnen het middelbaar beroepsonderwijs. Ik heb daar een aantal keren lessen bijgewoond. Ik ben daar geen docent tegen gekomen die van de 50 minuten, 40 minuten aan het woord was (en de overige tijd bezig was met ordeproblemen). Desalniettemin hoorde ik onlangs nog over een Cios-opleiding met hoorcolleges van drie uur. De docent vond dat leerlingen moesten leren drie uur geconcentreerd te luisteren. Ook al zijn mensen daartoe fysiek niet eens in staat.
  De werkelijkheid van face-to-face onderwijs is in elk geval diverser dan Ryan Bretag doet voorkomen.
• De werkelijkheid van online leren is ook divers. Edmundson schrijft over een cursus die bestaat uit het bekijken van opgenomen hoorcolleges. In feite is dat geen cursus. Een goede cursus bestaat immers niet alleen uit leermateriaal, maar ook uit (activerende) didactiek en beoordelen. Maar je komt nog steeds ‘eenzaam leren’ en reproductie van content tegen. Aan de andere kant is online leren ook actief leren, samenwerkend leren, gepersonaliseerd leren en onderzoekend leren. Daar lijkt Edmundson inderdaad geen oog voor te hebben.

We moeten stoppen te denken in karikaturen. Zowel als het gaat om face-to-face leren, maar ook als het gaat om online leren. Online leren is een prima alternatief als lerenden -om wat voor reden dan ook- niet fysiek bij elkaar kunnen of willen komen om te leren (of als online leren efficiënter is). Anders gaat mijn voorkeur uit naar blended learning. Leren zonder ICT is anno 2012 wat mij betreft geen optie meer. Al is het maar omdat je als onderwijsinstelling de opdracht hebt jongeren voor te bereiden op een samenleving die doordesemd is met technologie. Een school is geen ICT-loze haven in een ICT-rijke wereld.

Waar het echter vooral om gaat, is om het ontwikkelen van kwalitatief goede leerarrangementen. Daar moet de focus op liggen. Dus met name ook op curriculumontwikkeling, didactiek, pedagogiek en assessmentprogramma’s. Zowel bij online als blended learning.