Een technologische ontwikkeling, die de laatste tijd weinig aandacht krijgt, is de opkomst van ‘smart glasses’. Onderzoekers Janine Arantes en Andrew Welsman van Victoria University houden zich hier wel mee bezig en waarschuwen in Why we should worry about smart glasses in schools voor de risico’s die deze ontwikkeling met zich meebrengt voor het onderwijs.
Smart glasses hebben een langere historie. Herinner je je nog Google Glass nog? Inmiddels zijn we een jaar of tien verder, en verkoopt een bedrijf als Ray-Ban ‘smart glasses’ die minder opzichtig zijn, en veel goedkoper, dan Google Glass.
Smart glasses worden volgens Arantes en Weisman gepresenteerd als innovatieve hulpmiddelen die het leren kunnen veranderen door realtime feedback en gepersonaliseerde ondersteuning mogelijk te maken. Wat volgens hen vaak onvermeld blijft, is dat deze apparaten ook opnemen, zien en gegevens opslaan. Dit brengt belangrijke vragen met zich mee over privacy en veiligheid in de onderwijsomgeving.
Anders dan beveiligingscamera’s in scholen kunnen slimme brillen door iedereen worden aangeschaft. Uiteraard kun je ook met de alomtegenwoordige smartphones opnames maken. Het verschil met traditionele opnameapparatuur is dat ‘slimme brillen’ onopvallend werken – de drager kijkt simpelweg door de bril zonder dat anderen weten dat er wordt opgenomen.
Arentes en Weisman schetsen het scenario van een lerende met een slimme bril die een docent opneemt tijdens een les en dit live streamt naar volgers. Zonder medeweten kan een docent zo plotseling onderwerp worden van online intimidatie, bijvoorbeeld als de docent reageert op een vraag over de misogyne kijk van Andrew Tate. Dit kan vergaande gevolgen hebben voor het welzijn en de carrière van onderwijsprofessionals.
De bezorgdheid reikt volgens hen verder dan alleen klaslokalen. Ouderavonden, zwemlessen en schoolfeesten worden potentiële risicozones. Zij wijzen in dit verband op gevallen waarbij beelden zijn gebruikt om deepfake-materiaal te maken van lerenden. Docenten zijn evenmin veilig voor dergelijke praktijken. De auteur schrijven onder meer:
Smart glasses do not exist in a vacuum. They exist in a world shaped by misogyny, online abuse, discrimination and algorithmic amplification of harm. If we ignore that, if we look only at the marketing promises and not at the sociocultural context, we are putting not only students, but teachers, parents, and society at the risk of harm.
Met behulp van smart glasses bouw je in feite een surveillancesysteem binnen onderwijsintellingen. Dragers krijgen mogelijk toegang tot gezichtsherkenning, oogbewegingsanalyse en emotiedetectie in realtime. In West-Australië zijn slimme brillen al verboden bij eindexamens. Het is volgens Arentes en Weisman de vraag waar nog meer grenzen moeten worden getrokken. Wie verzamelt al deze gegevens? Waar gaan ze naartoe? Hoe verhouden deze praktijken zich tot bestaande wetgeving?
De auteurs benadrukken dat zij geen totaalverbod bepleiten. Ze roepen op tot bezinning, reflectie en regulering. Technologiebedrijven als Meta en Ray-Ban dragen volgens hen verantwoordelijkheid voor het inbouwen van waarborgen en transparantie. Bekende voorstanders zoals de in Australië acteur Chris Hemsworth zouden hun platform kunnen gebruiken om niet alleen de voordelen maar ook de risico’s te bespreken.
Arentes en Weisman schrijven dat het niet gaat om het aanwijzen van schuldigen, maar om gedeelde verantwoordelijkheid. Net zoals we het normaal vinden dat er niet gefilmd wordt in kleedkamers of bij ouderavonden, moeten we volgens hen nadenken over passend gebruik van slimme brillen in onderwijsomgevingen.
Mijn opmerkingen
Ik heb een jaar of twintig geleden al meegemaakt dat een docent ongevraagd gefilmd werd, en online werd ‘becommentarieerd’ (als ik me goed herinner via het toenmalige Hyves). Dat gebeurde toen niet met een slimme bril. Inmiddels is dit veel laagdrempeliger te doen, en is de impact vanwege het massale karakter van sociale media in potentie veel groter. Daar komt bij dat vanuit radicaal rechtse hoek gepleit wordt voor het melden van docenten met ‘linkse opvattingen’. Smart glasses kunnen misbruikt worden om -vaak uit de context gerukte- beelden te droppen bij zo’n meldpunt (dat volgens mij trouwens nog niet bestaat).
Het zou bijzonder schadelijk zijn als deze ontwikkeling ertoe bijdraagt dat docenten daardoor geremd worden bij het verzorgen van onderwijs. Een verbod op het ongevraagd filmen van docenten is trouwens niet nodig. Het gebruik van smart glasses om iemand ongevraagd op te nemen of live te streamen is namelijk al in strijd met de wet, tenzij expliciete toestemming wordt verkregen. Het is wel van belang lerenden hierop te wijzen. Ook kun je nog specifieke maatregelen afspreken als dit verbod binnen de onderwijsinstelling wordt geschonden.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie