Self Organized Learning: een nieuwe kijken op leren #NLE14

Tijdens editie 2014 van Next Learning verzorgden Hans de Zwart en Marcel de Leeuwe een expertsessie over Self Organized Learning (SOL). Daarbij viel op dat professionals op het gebied van leren en ontwikkelen vooral moeten leren 'los te laten'.

Hans en Marcel stelden dat e-learning nog steeds te zeer gericht is op zelfstudie, consumptie en kennisreproductie. SOL is relevant omdat technologie zich zeer snel, exponentieel, ontwikkeld. Dit heeft grote invloed op het werk. Je kunt daar niet meer op inspelen met klassieke trainingen en opleidingen. Je hebt simpele problemen, waarvan het duidelijk is hoe je ze op kunt lossen. Complicated problemen zijn ook relatief eenvoudig op te lossen. Complexe problemen zijn veel minder eenduidig van aard. Er zijn geen duidelijke oorzaak-gevolg relaties. Emergent practices zijn dan manieren van leren. Deze bestaan uit handelen, reflectie en vervolgens het beantwoorden van problemen. Je moet op basis van je expertise en op basis daarvan handelen. Dat geldt bijvoorbeeld voor kenniswerkers. Je kunt dan ook geen curricula voor complexe problemen ontwikkelen, en je hebt daar ook geen tijd voor. In dat geval wordt SOL relevant.

Hans en Marcel gaven daar voorbeelden van. Bijvoorbeeld van unconferences, waarbij deelnemers zelf sessies verzorgen. Daarbij wordt een klein beetje structuur geboden (zoals een tijdschema of een ruimte of een globale opzet voor een sessie). Een ander voorbeeld was een Yammer-groep binnen Shell van Apple-gebruikers. Een derde voorbeeld is een MOOC over digital storytelling. Daar wordt met opdrachten gewerkt, waarbinnen je veel keuzevrijheid hebt. Een vierde voorbeeld is Udemy waarin je zelf cursussen kunt maken, cursussen kunt verkopen en cursussen kunt volgen. Binnen het reguliere onderwijs worden dergelijke cursussen steeds vaker gebruikt. Mensen nemen zelfverantwoordelijk voor het eigen onderwijs, ook al wordt dat vaak onvoldoende erkent door onderwijsinstellingen. Een vijfde voorbeeld is een organisatie die medewerkers stimuleert om content te creëren, maar vervolgens vooral cureren aanmoedigt.

Belangrijke principes van SOL zijn dan:

1. De verantwoordelijkheid voor leren hoort bij de lerende zelf (Devolve responsibility).
2. Wees open. Iedereen mag meedoen (meerdere perspectieven). Kijk over de grenzen van je eigen organisatie. Wees ook open met je leermaterialen.
3. Ontwerp ervaringen. Leren is doen. Ontwerp een leerervaring. Over elk element moet je nadenken.
4. Creëer scaffolding, een structuur die leren stimuleert. Daar moet je als ontwerper je best voor doen.
5. Stimuleer reflectie. Wat betekent het geleerde voor je werk?

Op basis van deze principes hebben we op een zelffeorganiseerde manier een inwerktraject voor nieuwe medewerkers van de Efteling ontwikkeld. Vervolgens hebben we gereflecteerd op de aanpak. Daarbij viel op dat mensen het vaak lastig vonden om los te laten en controle op te geven. Je kunt echter gemakkelijk los laten, terwijl toch hetzelfde gebeurt (dus de in jouw ogen noodzakelijke leerdoelen aan de orde komen).

Ik denk zelf dat SOL veel meer kan worden ingezet. Mensen met een geringer zelfsturend vermogen hebben, zullen daar echter meer in ondersteund moeten worden. Daarnaast vraag ik me of deze aanpak ook werkt als je helemaal niets over een bepaald onderwerp weet (een gewone instructie is dan vaak efficiënter en waarschijnlijk ook effectiever).