Reflecties op digitaal samenwerken en samenwerkend leren

Vandaag heb ik voor relaties van IT-bedrijf Sogeti een presentatie gegeven over het onderwerp in de titel.

Ik ben eerst kort ingegaan op de relevantie van digitaal samenwerken. Mensen werken uiteraard al vele eeuwen met elkaar samen. Toch leidt de Vierde Industriële revolutie waarschijnlijk tot meer nadruk op het belang van samenwerken. Kunstmatige intelligentie leidt tot verdere automatisering, ook van routinematig kenniswerk. Kenniswerkers zullen zich voornamelijk bezig houden met complexe problemen, die je niet in je eentje kunt oplossen .

Samenwerken (en samenwerkend leren) is niet eenvoudig, niet altijd effectief en bovendien zijn veel traditionele softwarepakketten -denk aan de traditionele elektronische leeromgeving- niet heel sterk in het faciliteren van digitale samenwerking.

Vervolgens ben ik ingegaan op digitaal samenwerken en digitaal samenwerkend leren. Wat mij betreft zijn er parallellen te trekken tussen beiden. Dat komt ook doordat mensen vaak leren als zij met elkaar aan complexe problemen werken. Daarnaast kunnen leertrajecten ook ‘werkproducten’ opleveren.

Er is wat mij betreft overlap tussen digitaal samenwerken en digitaal samenwerkend leren. Dat impliceert dat inzichten uit onderzoek met betrekking tot digitaal samenwerkend leren volgens mij ook geleerde lessen vormen voor digitaal samenwerken.

Daarom ben ik uitgebreider in gegaan op digitaal samenwerkend leren. Deze aanpak onderscheidt zich van interactief leren doordat lerenden aan gemeenschappelijke doelen werken. Bij digitaal samenwerkend leren wordt vaak via tekst gecommuniceerd. Deze aanpak heeft voordelen (leidt onder meer tot verdieping), maar ook beperkingen (o.a. mentaal meer inspannend).  Daarnaast is vaak sprake van transactional distance (cognitieve en psychologische afstand. Ik heb de aanwezigen gevraagd wanneer transactional distance vaker voorkomt bij online (samenwerkend) leren (mate van structuur en mate interactie).

Onderzoek laat zien dat samenwerkend leren een effectieve instructiestrategie kan zijn. Technologie kan dat proces faciliteren. De effectiviteit is echter afhankelijk van een aantal aspecten, zoals:

• Gemeenschappelijke leerdoelen.
• Lerenden moeten ook individueel worden beoordeeld.
• Lerenden beschikken over voorkennis.
• De taak voldoet aan bepaalde eisen (o.a. authentiek, uitdagend maar te doen).
• De relatie groepsgrootte – doelstelling.
• Gebruikersgemak technologie.
• Communicatieve vaardigheden van lerenden.
• Structuur en coördinatie (speelt de docent een belangrijke rol in).

Tenslotte ben ik ingegaan op de keuze voor technologie. Daarbij heb ik benadrukt dat je altijd moet kijken naar de relatie tussen doelstellingen, activiteiten om die doelstellingen te bereiken en functionaliteiten die helpen die activiteiten uit te voeren. Daarbij is sprake van veel diversiteit, die m.i. niet met één applicatie te faciliteren is.

Mijn conclusie luidde daarom:

Digitaal samenwerken en digitaal samenwerkend leren kunnen effectief zijn. De effectiviteit wordt door diverse factoren bepaald. Het is geen eenvoudig proces. En zeker geen ’silver bullit’. Je hebt een samenhangend geheel aan applicaties nodig om samenwerken en samenwerkend leren digitaal mogelijk te maken.

Hieronder vind je mijn slides:

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.