OEB 2007: een samenvattende terugblik

Moe maar voldaan, zeggen ze dan. Doodmoe en erg voldaan ben ik gisteren teruggekeerd van de Online Educa Berlin 2007. En daarbij viel de treinreis niet mee. Onze oorsponkelijke trein had door een ongeluk een flinke vertraging. Daarom moesten we met de ICE naar Duisburg. In Duisburg bleek dat we 2,5 uur moesten wachten op de aansluiting naar Arnhem-Utrecht-Amsterdam. Gelukkig kon ik opgehaald worden in Emmerich. In deze afsluitende bijdrage ga ik in op de hoogtepunten van de Online Educa Berlin 2007, op de belangrijkste leerervaringen en geef ik ook wat kritiek op de organisatie.

Hoogtepunten waren wat mij betreft de keynotes van Sugata Mitra, Donald Clark en Graham Attwell (in deze volgorde). De andere keynotes waren ook redelijk tot goed. Ik heb flink wat sessies bijgewoond, die ik echter niet altijd volledig heb bijgewoond. De meeste sprekers waren redelijk of goed, slechts in een enkel geval onvoldoende. Verder was er veel gelegenheid tot netwerkontwikkeling (de ontbijtsessie op vrijdag, de etentjes, de gesprekken tussen de sessies en in de trein), en bovendien was het ook leuk (er was inderdaad sprake van een weerzien met oude bekenden).

De belangrijkste leerervaringen van deze editie van de OEB zijn:

• Ik heb geen echte nieuwe ontwikkelingen op het gebied van (t)e-learning gezien. Maar wellicht kan dat niet als je ontwikkelingen op dit gebied via Internet op de voet volgt.
• Dit jaar was er tijdens de OEB 2007 veel aandacht voor mobile learning, web 2.0 en leren, serious gaming, informeel leren, kwaliteitszorg en leren in virtuele werelden. Verder blijft de OEB veel aandacht besteden aan meer traditionele vormen van e-learning (zie de business cases.
  Was dat andere jaren anders? In 2003 schreef ik ook over mobile learning, en ook nu kwam dat een aantal keren aan de orde. Mijn conclusie wat dit betreft: mobile learning (in de zin van leren via PDA’s en mobiele telefoons) heeft het stadium van volwassenheid nog lang niet bereikt (leren via laptops of tablet PC’s is een ander verhaal).
  Verder heb ik ook eerder geschreven over de toenemende aandacht voor informeel leren, over kwaliteitszorg, rapid learning en over gaming en leren. Ik heb het gevoel dat rapid e-learning binnen bedrijven trouwens steeds vaker als ‘normaal’ wordt beschouwd (niet meer nieuw).
  Ik kan me niet herinneren dat tijdens de OEB zo veel aandacht is besteed aan het gebruik van social software en virtuele werelden (dit laatste thema heb ik niet zo gevolgd). Ik heb geen vergelijkingsmateriaal uit 2006. Wel wordt web 2.0 als buzz word wel eens gebruikt om publiek te lokken. Die indruk heb ik althans.
  Tenslotte was er volgens mij tijdens eerdere edities meer aandacht voor de digitale kloof en voor open educational resources.
• Net als tijdens de laatste Surf Onderwijsdagen sprake van een een strijd tussen aanhangers en tegenstanders van -wat Stephen Downes noemt- ‘free learning’. Bij de Online Educa 2007 waren Sugata Mitra, Donald Clark en Graham Attwell exponenten van de aanhangers, en Andrew Keen van de tegenstanders. Persoonlijk ben ik een redelijke aanhanger. Ik vind dat het onderwijs jongeren veel meer kan aanspreken op passie, dat we er veel beter in moeten slagen de intrinsieke motivatie aan te boren (triggering the right emotion. Ook ben ik voor meer actief leren, voor beter rekening houden met reeds ontwikkelde competenties en voorkeuren voor leren. Ik zie ook veel heil in het gebruik van social software voor kennisontwikkeling.
  Tegelijkertijd ben ik van mening dat de aanhangers van free learning onvoldoende oog hebben voor het je moeten bewegen binnen een onderwijssysteem dat maar weerbarstig te veranderen is. En zij houden m.i. te weinig rekening met doelgroepen die wèl meer structuur en begeleiding nodig hebben. De waarheid ligt niet in het midden. Het gaat er ‘gewoon’ om dat je rekening houdt met de diversiteit aan doelgroepen. En ICT kan juist een bijdrage leveren aan het rekening houden met die diversiteit.
• Het valt me op dat veel sprekers sterk hamerden op ècht committment bij het management van de organisatie, als het gaat om de invoering van (t)e-learning (het dus niet bij woorden alleen laten).
• Ik heb diverse handreikingen gekregen voor professionalisering van docenten. Bijvoorbeeld:
  1. Maak een video die de onderwijsvisie illustreert en verspreid deze video.
  2. Ontwikkel een strategie op drie niveaus (organisatie, sector/faculteit, individu).
  3. Laat docenten innovatieve, kleinschalige projecten rond digitale didactiek uitvoeren. Een voorbeeld zijn e-tivities (Gilly Salmon). Al doende werken zij aan hun expertise.
  4. Laat docenten bij het ontwikkelen van onderwijs expliciet aandacht besteden aan de rol van ICT en ondersteun hen daarbij. Dat werkt wellicht beter dan de traditionele cursussen.
  5. Gebruik een community of practice voor docenten. Maar bereid docenten via een cursus voor op het leren via een dergelijke gemeenschap.
• Ik heb zinvolle conclusies gehoord over virtuele teams. Bijvoorbeeld: sociale interactie tussen lerenden is significant van invloed op het leerproces en op de leerresultaten. Daar moet je dus ook de ruimte geven. Of: de effectiviteit van de wijze waarop een team problemen oplost, wordt bepaald door de mate waarin een team er in slaagt goed met elkaar te communiceren.
• Ik heb voorbeelden gezien van een zinvol gebruik van social software voor het leren. Je moet deze software overigens niet vrijblijvend inzetten.
• Het is indrukwekkend om te zien hoe sommige bedrijven (t)e-learning inzetten. (T)e-learning is ingebed binnen het strategisch beleid, er is sprake van een goed doordacht gebruik van ICT ten behoeve van het leren en van een mix aan (formele en informele) leeractiviteiten. Voorbeelden zijn Deloitte, de SwedBank en Air France.
• Ik heb voorbeelden gezien van orginele toepassingen van technologieën. ICT heeft daarbij absoluut didactische meerwaarde.

Inhoudelijk was de Online Educa Berlin 2007 dus zeker de moeite waard. Ik heb wel wat kanttekeningen bij de organisatie. In de eerste plaats is het een redelijk traditioneel opgezet congres. De sessies zijn volgepland (vaak vier sprekers), er is weinig interactie tijdens sessies. Daarnaast is sprake van volle dagen. De eerste dag duurde van 9.15 uur tot 19.15 uur, de tweede dag van 9.30 tot 18 uur. Natuurlijk maak ik er ook zelf volle dagen van. Pauzes gebruik ik voor inhoudelijke gesprekken, voor een interview en om te bloggen. Ook kies ik er natuurlijk zelf voor om ook deel te nemen aan een ontbijtsessie. Maar desalniettemin hoor ik meer mensen klagen over de opzet van het congres, waarbij m.i. sprake is van een cognitive overload waarover Donald Clark sprak. Meer afwisselende werkvormen zijn wat mij betreft wenselijk, en meer ‘lucht’.

Op de tweede plaats zou de organisatie meer aandacht mogen besteden aan de kwaliteit van de sprekers. Ik heb de indruk dat keynote sprekers vooral geselecteerd worden omdat sponsors (zoals de EU) dat graag willen. Dit jaar was de kwaliteit van de keynote sprekers overigens bepaald niet slecht. Bij de sessies speelde dit volgens mij wel (sprekers van door de EU gesubsidieerde projecten).

Op de derde plaats zou de organisatie moeten aangeven welke sprekers zich richten op beginners, en welke sprekers op gevorderden. Ik word regelmatig geconfronteerd met te basale informatie.

Volgens mij is deze kritiek al vaker geuit. Het is volgens mij echter geen prikkel voor de organisatie om het concept aan te passen. In de eerste plaats omdat veel deelnemers m.i. uit een ’traditionele congres’-cultuur komen (expert voor de groep). Op de tweede plaats omdat steeds meer mensen aan de Online Educa deelnemen. Tijdens mijn eerste keer in 2003 waren er 1428 deelnemers. Nu ongeveer 2000.

Wil je foto’s van de OEB 2007 bekijken? Keith Russell, Willem Karssenberg en ik (mogelijk ook anderen) gebruiken de tag OEB2007 in Flickr.

Conclusie: voor herhaling vatbaar? Wat mij betreft wel.