Nature versus nurture: de waarheid ligt ergens in het midden

Leerprestaties zijn het resultaat van hard werken. Deze opvatting hoor en lees je vaak. Grootschalig IJslands onderzoek laat echter zien dat leerprestaties van kinderen ook worden bepaald door de genen die ze van hun ouders krijgen en de genen die ze niet krijgen.

Op het gebied van onderwijs en opleiden speelt het nature-nurture debat al enkele eeuwen een belangrijke rol. In hoeverre beschikken lerenden over een bepaalde aangeboren aanleg en intelligentie die leerprestaties beïnvloeden en waar je als onderwijs op in moet spelen? In hoeverre worden leerprestaties beïnvloed door de leefomgeving en de eigen inzet?

Gevoelsmatig zou je zeggen dat de waarheid in het midden ligt. Toch worden mensen als Ken Robinson bekritiseerd als zij ervoor pleiten dat onderwijs meer moet inspelen op aanwezige talenten van lerenden.

Vanochtend las ik via Blendle een artikel in Trouw over onderzoek op IJsland waar van meer dan de helft van de bevolking de genetische eigenschappen in kaart zijn gebracht (kinderen en ouders). Aangezien ook bekend is hoe de onderwijscarrière zich heeft ontwikkeld, heeft men kunnen onderzoeken hoezeer leerprestaties beïnvloed werden door genen van de persoon zelf, door genen van ouders, of door niet-genetische factoren.

Volgens Trouw kun je nu nagaan welke invloed ouders hebben door hun gedrag en welke invloed door hun eigen genetische eigenschappen. Daarbij is sprake van een complex samenspel van genen en omgevingsfactoren. Zo is intelligentie in rijke landen meer erfelijk bepaald dan in arme landen omdat in rijke landen praktisch iedereen over voldoende basisbehoeften beschikt. Erfelijkheid is dan ook omgevingsgebonden.

Het artikel in Trouw doet geen uitspraken over wat voor genetische eigenschappen leerprestaties op welke manier beïnvloeden, en wat voor gevolgen dat zou moeten hebben voor de inrichting van het onderwijs. Het betreffende onderzoeksartikel is niet publiek toegankelijk.

Het lijkt me overigens ook knap ingewikkeld om causale verbanden en handelingsperspectieven voor docenten en lerenden af te leiden uit zo’n complex samenspel.