Moeten we scholen toch maar smartphone-vrij maken?

Sinds de adoptie van smartphones woedt binnen het onderwijs een debat over het al dan niet verbieden van deze apparaten op school of in ieder geval in de klas. Het afgelopen weekend las ik een bijdrage over een docent die onlangs van standpunt is veranderd.

Mijn blogpost Argumenten voor en tegen laptops en smartphones in de klas uit 2018 behoort tot mijn meest gelezen bijdragen. Met name de laatste maanden loopt de teller weer op. Het debat over smartphones op school woedt duidelijk voort.

De laatste jaren hebben zelfs landelijke en regionale overheden -zoals in Frankrijk of Madrid- een verbod afgekondigd op het gebruik van smartphone op school of in de klas. Voorstanders van een verbod wijzen onder meer op onderzoeken waaruit blijkt dat vooral leerlingen die moeite hebben met leren, slechter presteren omdat zij worden afgeleid door de smartphone. Leerprestaties verbeteren en er is sprake van minder cyberpesten. Zij stellen ook dat ontwikkelaars van smartphones en apps deze technologieën bewust ontwerpen om mensen af te leiden.

Tegenstanders van een verbod wijzen op onderzoek waaruit blijkt dat het effect van het verbannen van smartphones op leerprestaties klein is. Zij stellen ook dat jongeren die zich goed kunnen focussen niet slechter presteren. Ook stellen tegenstanders dat jongeren juist moeten leren om wijs om te gaan met nieuwe technologie. Smartphones bieden ook didactische kansen (bijvoorbeeld om alle lerenden bij het onderwijs te betrekken of om

regelmatig te checken of lerenden uitleg hebben begrepen). Een autoritaire benadering bevordert niet dat lerenden leren om slim om te gaan met smartphones. Hulpmiddelen zoals een telefoontas zouden afleiding kunnen reduceren.

Docent Tyler Rablin is onlangs veranderd van pleitbezorger van het gebruik van smartphones in een tegenstander. Zijn belangrijkste argument is dat aandacht een beperkte hulpbron is. Lerenden worden te veel afgeleid door de smartphone omdat apps als TikTok en Instagram alle aandacht naar zich toe trekken op het moment dat jij als docent de smartphone voor educatieve doeleinden wilt gebruiken. Educatieve apps sneeuwen daarbij onder. De apps die jongeren nu vooral gebruiken, leiden veel meer af dankzij agressieve notificaties dan de apps van een aantal jaren geleden. Volgens Rablin is dit een verloren strijd voor lerenden en hun hersenen.

Their phones are actively and intentionally working against the goals of learning.

Deze docent Engels ziet nog steeds veel didactische voordelen van smartphone. De ontwerpers van apps hebben de balans echter drastisch verstoord. De eindeloze stroom aan notificaties, bijvoorbeeld dat jongeren getagd zijn in berichten, dragen er toe bij dat steeds minder jongeren in staat zijn het gebruik van smartphones in de klauwen te houden.

Tyler Rablin heeft geprobeerd dit vraagstuk pedagogisch op te lossen. Een smartphone gebruiken is echter geen bewuste beslissing meer, maar een nagenoeg oncontroleerbare gewoonte geworden (en niet alleen voor jongeren). Psycholoog Kelly McGonigal spreekt in deze bijdrage zelfs van “willpower fatigue“:

our willpower fades the more we use it, so the more frequently we ask students to exert their willpower, the less energy they have to do it next time.

Rablin verwijst ook naar onderzoek waaruit blijkt dat notificaties van smartphones leiden tot dopamine-injecties. Door het gebruik van smartphone krijgen zij onmiddellijk een bevredigende ervaring. Leerervaringen leiden pas op termijn tot een gelukkig gevoel. Leren legt het daarom altijd af tegen het gebruik van smartphones. Ongeacht hoe motiverend het onderwijs ook is.

De gewoonte om een smartphone overdadig te gebruiken, zou volgens Rablin doorbroken moeten worden. Bevorder dat onderwijs gericht is op het opdoen van uitdagende succeservaringen, op het aangaan van connecties en op zelfwaardering. Daar zijn jongeren namelijk naar op zoek als zij smartphones gebruiken.

Notificaties uitzetten? Investeren in vaardigheden van jongeren om zich te focussen? Het zet waarschijnlijk onvoldoende zoden aan de dijk omdat je nooit kunt concurreren met de dopamine-injecties van smartphones. Daarom zou je deze apparaten volgens Rablin uit de klas moeten verbannen.

Uiteraard hebben ouders/verzorgenden ook een taak in het reduceren van “smartphone overuse“. Ontwikkelaars van smartphones en apps hebben m.i. ook een verantwoordelijkheid om tegen te gaan dat smartphones “weapons of mass distraction” blijven. Overheden zouden deze ontwikkelaars daarop moeten aanspreken en de ontwikkeling eventueel reguleren.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.