Misconcepties over de invloed van technologie op betaalde arbeid

De afgelopen week vond in London de Learning Technologies conferentie plaats over “organisational learning and the technology that supports learning at work”. Eén van de bijdragen ging over veranderingen van arbeid, als gevolg van technologische ontwikkelingen.

Nee. Ik ben zelf niet naar London geweest . Ondanks dat ik van verschillende kanten het advies heb gekregen dat wel te doen. Ik wilde er in verband met mijn werk echter maar twee dagen tijd aan besteden. En ik wilde persé niet vliegen (dat doe ik al te veel). Die combinatie bleek een onmogelijke.

Dan maar met een schuin oog Twitter in de gaten houden. Op een gegeven moment zag ik verschillende tweets voorbij komen over een keynote van Daniel Susskind. Deze spreker is ingegaan op de invloed van technologische ontwikkelingen zoals kunstmatige intelligentie op arbeid. Nu blijkt Susskind over ditzelfde onderwerp een TedTalk gehouden te hebben die meer dan 1.400.000 keer is bekeken.

Susskind geeft hierin onder meer aan dat sprake is van drie misconcepties rond dit thema.

1. De Terminator-mythe. Technologie zou betaalde arbeid verdringen. Volgens Susskind nemen machines inderdaad bepaalde taken over. Machines maken echter werk ook waardevoller, productiever en efficiënter. Daardoor is de ‘taart’ die we kunnen verdelen in de loop der jaren alleen maar groter geworden. De technologische vooruitgang helpt mensen dus.
2. De Intelligentie-mythe. We hebben lang gedacht dat machines alleen maar routinematig werk kunnen overnemen. Dat komt omdat we te lang hebben gekeken naar hoe machines werk van mensen kunnen overnemen. Mensen kunnen echter niet uitleggen hoe zij complex werk uitvoeren. Inmiddels kan technologie echter ook meer complex kenniswerk overnemen (dankzij toegenomen rekenkracht, big data en slimmere algoritmes voor patroonherkenning).
3. De Superioriteits-mythe. Dankzij technologische vooruitgang neemt de hoeveelheid werk toe. Er ontstaan ook nieuwe taken. We denken ten onrechte dat mensen deze nieuwe taken het beste kunnen uitvoeren. Als machines echter slimmer worden, dan zullen zij het extra werk zelf gaan uitvoeren.

De combinatie van deze mythes impliceert dat technologie slimmer en beter wordt, dat steeds meer taken van mensen door machines worden overgenomen en dat machines mensen minder gaan helpen. Het evenwicht tussen substitutie door machines en complementariteit -aanvullen, ondersteunen- door machines wordt wankel, en zal in het voordeel van machines uitvallen, meent Susskind.

Dat is een probleem, maar Susskind meent dat dit probleem een positieve kant heeft. De economische taart groeit namelijk heel sterk. Deze taart wordt dankzij technologische vooruitgang zo groot dat iedereen ervan kan meeprofiteren. We zullen wel op een andere manier moeten gaan denken en welvaart gaan herverdelen. Betaald werk zal in de toekomst volgens Susskind namelijk steeds minder het mechanisme zijn om een stuk van de economische taart te krijgen.

Mijn opmerkingen

Ik maak uit deze bijdrage op dat de Terminator-mythe op termijn weleens geen mythe zal blijken te zijn. Eerlijk gezegd hoop ik dat Susskind het bij het verkeerde eind zal hebben, als het gaat om het op langere termijn verstoorde evenwicht tussen machinesubstitutie en machinecomplementariteit.

Ik geloof namelijk niet in de bereidheid van mensen om de economische taart eerlijk te verdelen. Op dit moment is al sprake van een enorme kloof tussen rijk en arm, als gevolg van het feit dat het rendement op vermogen harder groeit dan de economie (zie het werk van Piketty). De rijkste 1% beschikt over een onwaarschijnlijk vermogen. Tegelijkertijd willen deze rijken hooguit geld uitgeven aan liefdadigheid, maar niet aan belastingen. Terwijl je via belastingen ervoor zou moeten zorgen dat de taart eerlijker wordt verdeeld. In veel rijke landen is de bereidheid van de overheid om hier wat aan te doen gering. Als machinesubstitutie het ‘wint’ van machinecomplementariteit, zonder een eerlijke verdeling van de economische taart, dan zal dit tot sociale drama’s leiden.

Er is wat mij betreft nog een tweede reden waarom ik hoop dat Daniel Susskind het op termijn niet bij het juiste eind heeft. Arbeid is naar mijn mening heel belangrijk voor mensen. Het biedt structuur, het zorgt voor een zinvolle invulling van je dag, het geeft betekenis, het vormt je identiteit en het zorgt ervoor dat je in contact komt met anderen. Om die redenen hoop ik ook dat machines arbeid niet volledig zullen gaan uitvoeren.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.