Mijn weblog bestaat vandaag twintig jaar

Vandaag is het twintig geleden dat ik gestart ben met bloggen. Inclusief dit bericht heb ik in die periode 8.499 berichten geschreven over ’technology enhanced learning’. Wat zijn volgens mij in deze periode de belangrijkste ontwikkelingen geweest op dit terrein?

• Meer aandacht voor ‘evidence informed’ didactiek. Er is in toenemende mate aandacht gekomen voor hoe leertechnologie bij kan dragen aan effectief, efficiënt en aantrekkelijk leren. Daarbij wordt nadrukkelijk ook gekeken naar wat we op basis van onderzoek weten over hoe mensen op een goede manier leren. De relatie tussen het gebruik van technologie en motivatie is complex.
• Van elektronische leeromgeving naar digitale leeromgeving. In 2003 spreken we over elektronische leeromgevingen (leermanagement systemen) die worden beschouwd als alles-in-één systemen. Inmiddels kijken we naar de digitale leeromgeving als een samenhangend geheel van met elkaar geïntegreerde applicaties die voor leren kunnen worden gebruikt. Daarnaast is de diversiteit aan applicaties sterk toegenomen. We beschikken bijvoorbeeld over applicaties voor specifieke functionaliteiten als feedback. Daarnaast worden applicaties voor synchroon online leren meer gebruikt en beschikken we onder meer ook over learning experience platforms. Leermanagement systemen vormen echter nog steeds het hart van de digitale leeromgeving. Deze systemen zijn nog steeds voor verbetering vatbaar als het gaat om het ondersteunen van het leren, en als het gaat om integratie zodat lerenden een daadwerkelijk naadloze leerervaring hebben.
• De Coronacrisis heeft een impuls gegeven aan online leren. Er was echter vooral sprake van remote emergency teaching, waarbij synchroon online leren zeer intensief en betrekkelijk passief is toegepast. Deze minder positieve ervaring leidt ook tot een negatief beeld ten aanzien van online en blended learning.
• De opkomst van MOOCs heeft eveneens een impuls gegeven aan de adoptie van online leren. Dat komt ook omdat sprake is van een toegenomen diversiteit aan online aanbod dat via de oorspronkelijke MOOC-platforms wordt aangeboden. Aanbieders van MOOCs bieden nu veel meer typen online cursussen aan (van gratis cursussen tot gecertificeerde programma’s).
• Gamification. Er zijn in de loop der jaren steeds vaker spelelementen toegepast binnen leertechnologieën (denk aan badges, ‘levels’, etcetera). De effecten hiervan zijn overigens niet altijd positief.
• Met name sinds 2013 is de aandacht voor artificiële intelligentie toegenomen. AI stelt applicaties in staat om leerervaringen aan te passen aan de individuele behoeften van de lerende. Het laatste jaar is er vooral veel aandacht voor generatieve AI die in toenemende mate binnen leertechnologie zal worden toegepast. Generatieve AI heeft ook de potentie om het werk van ontwikkelaars, docenten en opleiders makkelijker te maken.
• Virtual Reality (VR) en Augmented Reality (AR) worden in toenemende mate gebruikt, onder meer om interactief  leren in complexe en moeilijk toegankelijke situaties te simuleren.
• Flipped Classroom als dominante vorm van blended learning. Er zijn diverse manieren waarop je blended learning vormt kunt geven. Toch wordt blended learning vaak geassocieerd met het concept van de flipped classroom. Lerenden bestuderen leerstof thuis. Bijeenkomsten worden gebruikt voor verwerking, onder meer via discussies en opdrachten. Docenten kunnen voorafgaand aan een bijeenkomst ook checken wat lerenden van de leerstof hebben begrepen. Tijdens bijeenkomsten kan ook worden ingegaan op misconcepties en is er ruimte voor verdieping.
• Mobiel Leren. In 2003 werd mobiel leren vooral geassocieerd met leren door middel van laptops. De opkomst van smartphones, tablets, wifi en 3G/4G/5G heeft leren flexibeler gemaakt. Lerenden kunnen overal en altijd, en naadloos, leren.
• Microlearning. In 2003 werd nog gesproken over ‘chunking’. De laatste jaren over ‘microlearning: leren vind plaats via kleine, hapklare modules of video’s die gericht zijn op specifieke vaardigheden of kennis. Leren kan daardoor beter worden gecombineerd met werk en privé. Leren vindt mede daardoor ook op de werkplek plaats.
• Microcredentials. Lerenden kunnen kortlopende leertrajecten volgen die worden afgesloten met een micro-certificaat. Deze certificaten kunnen door tal van aanbieders worden verstrekt, bijvoorbeeld in de vorm van een digitale badge. Deze ontwikkeling faciliteert een leven lang ontwikkelen.
• Informeel leren heeft een enorme impuls gekregen, dankzij sociale media, videoplatforms, zoekmachines en sinds een jaar door generatieve AI. Lerenden kunnen gemakkelijk zelf het initiatief nemen om te werken aan hun eigen ontwikkeling.
• Learning analytics. We beschikken over meer mogelijkheden om te monitoren hoe lerenden leren. De analyses kunnen ook worden gebruikt om programma’s te verbeteren. De analyses kunnen in combinatie met AI ook worden gebruikt voor interventies. Tegelijkertijd zijn we kritischer geworden op het gebruik van data. Zeggen de data echt wel wat over of lerenden effectief leren? Hoe zit het met de privacy?
• De hooggespannen verwachtingen van toepassingen op het gebied van technology enhanced learning zijn vooralsnog niet waargemaakt. Leertechnologie heeft niet geleid tot een voorspelde transformatie of flexibilisering van het onderwijs, MOOCs hebben het onderwijs niet echt toegankelijker gemaakt, en de relatie met de kwaliteit is onduidelijk.