Meer flexibilisering bij lerarenopleidingen gewenst

De coalitiepartijen VVD en PvdA willen het systeem van lerarenopleidingen drastisch veranderen om het vak van docent aantrekkelijker te maken. Wat mij betreft kunnen lerarenopleidingen best een dosis verandering gebruiken. Maar anders dan de geachte coalitie voor ogen heeft.

Vandaag verscheen op diverse sites het bericht dat onderwijswoordvoerders Duisenberg (VVD) en Ypma (PvdA) lerarenopleidingen op de schop willen gooien. Zij schijnen dit zelf verklaard te hebben tegen NU.nl. Nu weet ik dat de populaire pers dikwijls een meester is in het verkeerd interpreteren van berichten over onderwijs. Maar aangezien ik geen ontkenningen van deze twee politici ben tegen gekomen (terwijl ze daar wel alle kans voor hebben gehad), ga ik er van uit dat de berichten kloppen.

Hoe willen Duisenberg en Ypma -zelf voormalig student aan een lerarenopleiding- het vak docent aantrekkelijker maken (ook voor zij-instromers)?

• Afgestudeerden van hbo of universiteit moeten direct voor de klas kunnen, en door de school worden begeleid om hun lesbevoegdheid te halen.
• Daarnaast zou men ‘toegespitste scholing’ op het gebied van didactiek en pedagogiek moeten kunnen volgen. Bijvoorbeeld al tijdens de bachelor of master. Ze doelen hierbij vermoedelijk op iets anders dan de educatieve minor die studenten nu al tijdens hun studie kunnen volgen.
• Mensen die al in het onderwijs zitten, zouden versneld hun bevoegdheid kunnen halen.
• Afgestudeerde pabo-studenten zouden via een verkort traject in staat moeten worden gesteld om les te gaan geven in het voortgezet onderwijs.

Verder geeft men aan dat de opleidingen weinig ambitieus en inspirerend zijn.

Mijn opmerkingen:

• Universiteiten zijn een jaar of 10 geleden gestart met de invoering van een Basiskwalificatie Onderwijs, met name om de kwaliteit van de didactiek van afgestudeerde vakspecialisten (zonder lerarenopleiding) op een hoger peil te brengen. Een inhoudelijk specialist bleek niet automatisch een goed docent te zijn. Op dit moment kunnen universitair afgestudeerden overigens al ‘werkend leren’, en hoeven zij ook niet eerst lerarenopleiding te volgen, voordat zij een baan als docent aanvaarden.
  Duisenberg en Ypma gaan wat mij betreft al te gemakkelijk voorbij aan het belang van didactische en pedagogische expertise als basis. Dus voordat je ‘voor de klas’ komt te staan. Ik denk hierbij ook aan beginnende docenten die het de eerste tijd heel zwaar hebben, omdat men juist onvoldoende pedagogisch-didactisch bekwaam is. Volgens mij zou de pedagogische en didactische basis juist versterking kunnen gebruiken, mede omdat aankomende docenten nu meer expertise moeten hebben ten aanzien van het geïntegreerd geheel van ICT, pedagogiek, didactiek en vakinhoud.
• Zijn scholen voor voortgezet onderwijs voldoende toegerust om aankomende docenten ‘op de werkvloer’ intensief te begeleiden zodat zij hun lesbevoegdheid kunnen halen? Ik waag het te betwijfelen, gezien het groot aantal opdrachten dat op het volle bordje van een doorsnee school ligt.
• Toegespitste scholing op het gebied van didactiek en pedagogiek tijdens de bachelor of master (dus los van een educatieve minor)? Dit zal slechts voor een kleine groep studenten zijn weggelegd. Een groot deel zal het er qua studiebelasting niet naast kunnen doen. Een ander deel zal een deel van de tijd een bijbaan hebben omdat het hoger onderwijs zo kostbaar is geworden (mede dankzij PvdA en VVD).
• De initiatiefnemers onderkennen het belang van vakdidactiek onvoldoende. Ik ben zelf geen vakdidacticus, maar ik geloof er niet in dat afgestudeerde pabo-studenten snel in staat zijn om een vak als biologie of aardrijkskunde op het vwo te gaan doceren.

Ik zie meer heil in verdere flexibilisering van lerarenopleidingen, met als uitgangspunt dat alle docenten een degelijke basis moeten hebben op het gebied van pedagogiek, didactiek en pedagogisch-didactisch gebruik van leertechnologie, vóórdat men ‘voor de klas’ komt. Ik geloof erg in ervaringsleren, in leren door te doen. Maar wel voortbouwend op basiskennis. Ik ben groot voorstander van meer rekening houden met datgene wat een lerende al kan en kent.

Er zijn zeker mensen die versneld een bevoegdheid kunnen halen, omdat zij bepaalde bekwaamheden elders hebben ontwikkeld of omdat zij een uitzonderlijk natuurtalent zijn (met de nadruk op ‘uitzonderlijk’). Opleidingen zouden daar veel meer rekening mee kunnen houden, en onderwijsprogramma’s hier op aan kunnen passen. Ik denk eveneens dat mijn ‘WICER-model’ hier relevant voor kan zijn. Uiteraard geloof ik ook erg in de rol die ICT kan vervullen in meer flexibel leren van aankomende docenten.