In Duitsland dragen lerenden na de zomervakantie ook mondkapjes in de klas om het risico op een ‘coronabesmetting’ te reduceren. Ook in ons land wordt hier weleens voor gepleit. ‘Mondkapjesonderwijs’ blijkt vanuit onderwijskundig perspectief ook belemmeringen te hebben. Dan toch maar liever online onderwijs?
Eén van de bezwaren ten aanzien van online onderwijs is dat interactie lastiger verloopt. Je ziet elkaars gezichtsuitdrukkingen niet, en je mist daardoor non-verbale aanwijzingen. Daardoor weet je minder goed of een boodschap overkomt, zoals deze is bedoeld. Je ziet onder meer aan de gezichtsuitdrukking of een bepaalde instructie is begrepen.
Als lerenden echter in de klas een mondkapje moeten dragen, dan heb je ook minder zicht op de non-verbale aanwijzingen. Bovendien moeten lerenden en docenten fysiek afstand houden, hetgeen ook belemmerend werkt voor het communiceren.
Dat blijkt onder meer uit een -weliswaar kleinschalige- proef bij het Amerikaanse Siena College. Hier heeft men geëxperimenteerd met drie scenario’s voor onderwijs waarbij ‘social distance’ is toegepast. Daarbij is onder meer gekeken naar de impact van mondkapjes en fysieke afstand (ongeveer anderhalve meter) op interactie.
Enkele bevindingen:
- Mondkapjes en fysieke afstand bemoeilijken luisteren en gehoord worden. Lawaai -omgevingsgeluid- is een groot probleem. Groepjes van vier lerenden hadden moeite om te communiceren. Werken in tweetallen lukte het beste.
- Het communiceren op afstand heeft met name negatieve gevolgen voor lerenden die zacht spreken.
- Communiceren met een mondkapje op vergt meer energie en focus dan normaal.
- Niet alleen synchroon online communiceren is vermoeiend. Dat geldt dus ook voor spreken en luisteren met een mondkapje op. Dit geldt voor iedereen, maar in het bijzonder voor lerenden met een auditieve beperking en voor lerenden voor wie de spreektaal de tweede taal is.
- Hoorcolleges verlopen beter dan groepswerk. Je zult die hoorcolleges echter wel interactief moeten maken.
Merk op dat het beslaan van brillen niet wordt genoemd, maar m.i. wel een duidelijke beperking is.
Bij het Siena College heeft men ook ervaring opgedaan met onderwijs waarbij de ene groep lerenden fysiek aanwezig is, en de andere groep online participeert. Daaruit blijkt ook dat lerenden moeite hebben om met elkaar te interacteren. De docent moet ook de beschikking hebben over een tablet omdat de docent anders gebonden is aan een vaste plek in het klaslokaal. Zie ook mijn kanttekeningen bij deze vorm van onderwijs.
Er zijn uiteraard meer redenen om, als het even kan, weer ‘face-to-face’ les te geven (zoals de pedagogische relatie met jonge leerlingen versterken, het bevorderen van ‘binding’, het toepassen van practica en ander praktijkonderwijs, beperkte vaardigheden op het gebied van zelfsturing of de thuissituatie van lerenden).
Ik kan me echter ook voorstellen dat je voor bepaald onderwijs en bepaalde doelgroepen liever kiest voor praktisch volledig online onderwijs, waarbij sprake is van een doordachte mix van synchroon en asynchroon online leren, dan voor ‘mondkapjesonderwijs’.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie