“Sharing the Power of Knowledge”. Onder die noemer organiseert het Expertise Centrum Opleidingskunde Defensie al enkele jaren een meerdaags seminar voor opleiders binnen Defensie. Ik mocht hier vandaag een keynote verzorgen over trends en ontwikkelingen op het gebied van leren met leertechnologie.
Het verzorgen van klassikale instructies was lange tijd dé manier van opleiden. Daarbij probeert een expert kennis over te dragen aan een groep lerenden. Dit is weliswaar een efficiënte manier van leren, maar lang niet altijd een effectieve manier van leren. Bovendien is het geen heel erg flexibele manier van leren.
De afgelopen decennia hebben we in toenemende mate te maken gekregen met technologisering van de samenleving. Informatie- en communicatietechnologie beïnvloedt de manier waarop we leven, werken en leren. Er wordt vaak gesteld dat het werk mede daardoor complexer en veranderlijker wordt. Het is de vraag of de traditionele manier van opleiden passend is voor complex en veranderlijk werk. Het duurt immers een hele tijd voordat een opleiding is ontwikkeld en uitgevoerd.
Volgens de aanwezigen is het werk binnen defensie overigens behoorlijk complex en veranderlijk.
In 1995 introduceerde Ferd van der Krogt in dit verband zijn leernetwerktheorie. Van der Krogt legt hier in een verband tussen het arbeidssysteem (hoe we werken) en het leersysteem (hoe we leren). In een machinebureaucratie is bijvoorbeeld sprake van een hoge mate van standaardisatie van het werk. Dat is mogelijk als het werk niet zo veranderlijk is. Als sprake is van complex en veranderlijk werk, dan is groepswerk en samenwerkend leren op de werkvloer vaak veel relevanter.
Van der Krogt hield weinig rekening met de impact van ICT op leren. Met name sinds de opkomst van internettechnologie is de invloed van ICT op leren toegenomen. Sinds 1999 spreken we van e-learning.
Aanvankelijk was e-learning ook sterk gericht op kennisoverdracht. De rol van de expert voor de klas werd vervangen door online leerstof. In de loop der jaren heeft e-learning zich echter sterk ontwikkeld, en is e-learning een veelzijdig fenomeen geworden.
Rond 2003 gaf de Amerikaan Jay Cross aan dat 80% van de leeractiviteiten informeel zou zijn, terwijl 20% formeel zou zijn. Zijn Australische maat Charles Jennings presenteerde enkele jaren het 70:20:10 referentiemodel waarbij 70% van het leren via werkplek leren gestalte zou krijgen, 20% via coaching en 10% via training en opleiding.
Ondanks dat ik waardeer dat beide heren de waarde benadrukken van alternatieve manieren van leren en opleiden, heb ik ook kritiek op hun benaderingen. Ik heb daarom het WICER-model samengesteld waarbij ik een onderscheid maak tussen:
- Werkplek leren
- Informatie verwerken (als aparte activiteit)
- Coaching
- Onderwijs (education)
- Reflectie (als expliciete leeractiviteit)
De context waarin de lerende opereert is mede van invloed op de vraag welke manier van leren het meest relevant is. Daarom is het weinig zinvol om hier percentages aan toe te voegen.
We beschikken over tal van technologieën om deze vormen van leren te faciliteren. In mijn keynote heb ik verschillende voorbeelden gegeven. Daarbij viel op dat de aanwezigen in vergelijking met twee jaar geleden vaker sociale media gebruiken voor hun eigen leren en ontwikkelen, en dat zij ook sociale media vaker gebruiken om te produceren en niet alleen om te lezen of bekijken.
Ik heb dan ook geconcludeerd dat ICT tal van vormen van leren kan faciliteren. Bovendien wordt ICT steeds gebruikersvriendelijker, krachtiger en daarmee ook beter toepasbaar voor leren en opleiden. Technologie in combinatie met inzichten in didactiek bieden veel potentie voor leren, ontwikkelen en opleiden. Technologie op zich bepaalt niet hoe we leren en opleiden. Technologie maakt diverse manieren van leren wel mogelijk, en versnelt de wijze waarop we kunnen leren.
Hieronder vind je mijn slides.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie