Teammanager Susanne Smeets van Gilde Opleidingen had in de vijfde workshopronde van de managementconferentie van het Consortium voor Innovatie gekozen voor het Lagerhuisdebat als werkvorm voor het thema leiding geven aan zelfverantwoordelijke teams.
Nadat Susanne vanuit het Professioneel Statuut inging op de positie van zelfverantwoordelijke teams, en het verschil tussen zelfverantwoordelijkheid en zelfsturing had toegelicht (zie onderstaande presentatie), heeft zij een aantal stellingen behandeld. Ik mocht de argumenten 'eens' en 'oneens' noteren (het kan zijn dat ik in de hectiek niet volledig ben).
1. Iedereen kan leiding geven aan zelfverantwoordelijke teams
Oneens: met zelfverantwoordelijkheid omgaan is wat anders dan onderwijsgevenden gewend zijn en heeft geleerd hebben.
Eens: we werken louter met professionals, die een doel nastreven: student aan eindpunt brengen. Leidinggevenden hoeven professionals niet echt te leiden. Is een soepel proces.
Oneens: het leidinggeven aan zelfverantwoordelijke teams is iets heel anders. Je moet nu kunnen loslaten. Dat zit niet in de genen van de leidinggevenden. Die zijn gewend sterk te sturen, niet om te coachen. Niet iedereen kan dat van nature.
Eens: coaching behoort al tot de competenties van een docent. Dus dat moeten ze al kunnen. Leidinggevenden zouden weer les moeten geven. Dan moeten zij ook coachen.
Oneens: docent wordt door de waan van de dag geleefd. Hun managers ook. Daarom kunnen zelfverantwoordelijke teams niet door iedereen geleid worden.
Eens: niemand kan zonder leiding. Leiding geven wordt een heel ander spel.
2. De rol van de leider van zelfverantwoordelijke teams is uitgespeeld
Oneens: zelfverantwoordelijkheid vraagt dat teams vrij uit kunnen denken en tot oplossingen komen. Het risico bestaat dat teams dan kaders overschrijden. Een leidinggevende moet dat bewaken.
Eens: er staat wel een manager boven team, maar teams hebben geen eigen teammanager. Ze hebben regisseurs rond thema's zoals examinering. Dat werkt prima.
Oneens: er staat altijd wel een natuurlijke leider op die verantwoordelijk neemt voor team.
Oneens: is een regisseur geen teamleider? Een leider moet er voor zorgen dat een team de lat altijd hoger legt. Denk aan het voetbal. De aanvoerder is daar teamleider (antwoord: maar maakt gewoon deel uit van het team).
Eens: professioneel statuut is mooiste instrument dat we hebben (cynisch bedoeld).
Oneens: er is een verschilk tussen hierarchisch leiderschap en natuurlijk leiderschap. De rol van de oude leider is uitgespeeld. Daar voor in de plaats komt een nieuw type leider die data verzamelen om teams in staat te stellen om beslissingen te nemen. En om het proces te bewaken.
Oneens: Je zult een stapje terug moeten doen om te kijken of een team zelfverantwoordelijkheid kan dragen. Vervolgens pas je daar je strategie op aan. Er is niet 1 oplossing voor dit vraagstuk.
Oneens: Je hebt verschillende leiderschapsrollen die in een team niet aan de orde komen.
Eens: We hebben leden van het team niet voor niets regisseurs genoemd. Die lossen problemen niet op, maar zorgen ervoor dat problemen opgelost worden. Is een team zelfverantwoordelijk als het niet kan beslissen over wie de regisseur wordt (dat is namelijk niet het geval). Een goede regisseur is een goede docent. Dan kom je in aanmerking voor een seniorschaal.
De afdelingsmanager is uiteindelijk verantwoordelijk voor beoordeling van medewerking.
Vraag: Hebben we al ervaren dat zelfverantwoordelijkheid voor teams bijdragen aan prestaties zoals rendement?
3. Een goede leider kan goed volgen
Eens: Een goed leider moet vooral goed kijken wat er gebeurt. Loslaten betekent ook volgen. Het volgen van een proces is een vorm van volgen, iemand volgen is ook volgen? Het gaat hierbij om de eerste vorm van volgen.
Oneens: Kaders zijn veel te strak om te kunnen volgen. Denk aan wet en regelgeving.
Eens: Je moet eerst begrijpen, voor je begrepen wordt. Je moet wel het proces heel goed volgen. Is een team niet in staat om zelfverantwoordelijkheid te nemen, dan kun je handelen en team faciliteren om zelfverantwoordelijk te worden. Je moet los kunnen laten als je de kaders waarbinnen je kunt spelen heel helder hebt aangegeven.
Eens: Kaders zijn er. Leiders moeten kaders kennen. Kaders helder formuleren. Dan is zelfverantwoordelijk mogelijk.
Eens: Goede leiders beschikken over andere competenties: overzicht geven, analyseren, bijdragen aan innovatie en ontwikkeling. Leiding geven is in essentie hetzelfde gebleven, maar de accenten worden anders gelegd.
Oneens: Een goede teamleider is iemand waarvoor mensen graag willen werken. Waarom graag voor iemand werken? Als hij me stuurt als dat nodig is, en de vrijheid geeft als dat kan. Een goede leider maakt zichzelf overbodig.
Voor welke docent wil een leerling graag werken? Als deze eerlijk, oprecht, en duidelijk is. Dat is eigenlijk hetzelfde als leiderschap. Je hebt een leider hard nodig om de weg te wijzen. Op een gegeven moment gaan mensen zelfstandig werken.
4. Goed leiderschap binnen het onderwijs betekent primair sturen op kwaliteit en niet op kwantiteit
Eens: je kunt beter dingen doen waar je tevreden over bent. Bij kwantiteit gaat het gewoon om hoeveelheid.
Oneens: Iedereen heb je nodig. Iedereen moet een startkwalificatie halen.
Kwantiteit is per definitie een onderlegger van kwaliteit. Kwaliteitsnormen zijn altijd gekwantificeerd. Het gaat dus om kwaliteit. Maar je hoeft eigenlijk alleen maar een basisniveau voor allen te behalen.
Bij zelfverantwoordelijke teams hoef je als leider niet te sturen op kwaliteit. Dus hoef je daar niet op te sturen.
Oneens: Als je geen afspraken maakt over kwantiteit weet je niet waar je wat betreft kwaliteit op meet. Raden van Toezicht zijn alleen gericht op kwantiteit. Lastig om dit in de juiste proporties te zien. Kwaliteit wordt sterk vertaald in kwantitatieve normen.
5. Vertrouwen is goed, controle is beter (Josef Stalin, by the way)
Eens: Je zult via controle vertrouwen moeten opbouwen.
Oneens: Wat heeft het voor zin om te controleren als je geen vertrouwen hebt dat onderwijsgevenden goed presteren.
Eens: We spreken iets af met elkaar en verifieren of we hebben gedaan wat is afgesproken.
Oneens: Als je vertrouwen hebt, controleren medewerkers zichzelf. Je hoeft er dan niet zelf meer achter aan te gaan. Het team doet de controle. Jij monitort dat.
Vraag: Moet je de 'e' van controle niet schrappen.
Susanne eindigde tenslotte met onderstaande video.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie