Kunnen we op basis van de ervaringen met ‘coronaonderwijs’ concluderen dat online leren de hooggespannen verwachtingen niet waarmaakt?

Het huidige ‘coronaonderwijs’ is m.i. niet te vergelijken met de wijze waarop blended learning normaliter -mits zorgvuldig ingevoerd- wordt toegepast. Bovendien pas je leertechnologie normaal gesproken ook heel verschillend toe, mede afhankelijk van je doelgroep.

Afgelopen vrijdag kreeg ik een mail met de volgende strekking: we hebben al vele jaren hooggespannen verwachtingen van het gebruik van leertechnologie. Inmiddels gebruiken onderwijsinstellingen leertechnologie al bijna een jaar intensief. Onderzoek laat zien dat de leerresultaten achter blijven. In het begin moesten docenten en lerenden uiteraard hun draai vinden. Maar inmiddels zouden die inspanningen toch tot betere resultaten moeten leiden. Waarom zou blended learning in de toekomst wel veelbelovend voor het onderwijs zijn?

• De wijze waarop online onderwijs wordt ingezet is zeer divers. De resultaten ook. Onderzoeken bieden weinig zicht op verschillen tussen scholen en docenten.
• Professionalisering en ondersteuning op dit terrein zijn essentieel. In het verleden is daar lang niet altijd voldoende werk van gemaakt. Dat wreekt zich nu. Want ook het afgelopen jaar was daar dankzij de werkdruk en stress lang niet altijd voldoende ruimte voor (met name in basisonderwijs en soms ook in voortgezet onderwijs is vaak sprake van beperkte ondersteuning). Ik lees overigens ook anekdotes (!) van/over docenten die tijdens de tweede lockdown leerervaringen van de eerste lockdown toepassen.
• De context doet ertoe. Ik heb laatst al geschreven dat je het normaliter niet in je hoofd zou moeten halen om volledig online leren binnen het basis- en voortgezet onderwijs (vooral onderbouw) toe te passen. Online leren doet een fors beroep op zelfregulering. Zoals Tony Bates laatst schreef: kinderen en jongeren zijn daar over het algemeen minder sterk in dan volwassenen.
• Normaliter wordt daarom gepleit voor blended learning in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Waarbij binnen het basisonderwijs andere modellen van blended learning worden toegepast dan in het voortgezet onderwijs. Binnen het basisonderwijs wordt online leren normaliter op school ingezet. Dat is niets voor niets.
• Onderzoek naar blended learning dat ik ken, is trouwens vooral in het hoger en voortgezet onderwijs uitgevoerd. Onderzoek van David van Alten, Chris Phielix, Jeroen Janssen en Liesbeth Kester laat bijvoorbeeld zien dat het flipped classroom model goed kan werken, als maar niet sprake is van minder face-to-face bijeenkomsten.
• Scholen zetten niet alleen noodgedwongen online leren op afstand in, maar ook simultaan onderwijs waarbij de helft van de lerenden op school deelneemt aan een sessie en de helft online (ivm de anderhalve meter). Dit is een bijzonder complexe vorm die veel vraagt van de organisatie (o.a. aparte schermen, rever-microfoon, camera die docent volgt), van de didactiek en betrokkenheid. Online lerenden ervaren een grotere “transactional distance” dan face-to-face lerenden. Er is weinig onderzoek naar gedaan naar de effectiviteit van simultaan onderwijs. Ik zou liever voor vormen van blended learning kiezen, dan voor deze vorm.
• De pandemie is negatief van invloed op het welbevinden van lerenden. Zij voelen zich ook veel minder verbonden met andere lerenden en met docenten. Daar zullen we bij online leren ook meer aandacht aan moeten besteden. Als lerenden minder goed in hun vel zitten en minder verbondenheid ervaren, dan kan dat ook negatief van invloed zijn op leerprestaties. Ook wat dat betreft is de huidige situatie niet te vergelijken met een normale situatie waarin blended learning wordt toegepast.