Het antwoord op deze vraag luidt waarschijnlijk: niet helemaal. Maar dat maakt virtual classrooms en webinars niet minder waardevol.
Jo Cook heeft onlangs een blogpost geschreven over hoe ons brein reageert op communicatie, en welke impact dat zou moeten hebben op het gebruik van virtual classrooms of webinars. Zij haalt onderzoekers aan die stellen dat communicatie eronder lijdt als we interpersoonlijke aanwijzingen -zoals gezichtsuitdrukkingen of andere emoties- missen. Deze aanwijzingen worden gebruikt om connecties met anderen te maken.
Kwaliteit communicatie vermindert
Dat betekent dat hele boodschappen verloren kunnen gaan, omdat bepaalde nuances niet overkomen. Interpersoonlijke non-verbale aanwijzingen geven vaak een zekere, essentiële, lading aan boodschappen die je over wilt brengen. Je begrijpt elkaar minder goed als deze aanwijzingen ontbreken. De kwaliteit van de communicatie, en dan met name de dialoog, vermindert als er geen face-to-face contact is waarbij gezichtsuitdrukkingen, gebaren en andere lichaamstaal wordt gebruikt. Cook refereert daarbij ook aan onderzoek waarbij gekeken is naar de reacties van ons brein.
The results suggest that the increased interbrain correlation mainly reflected nonverbal interaction.
Ook benadrukt zij dat onderzoek wijst op het belang van “continuous turn-taking behaviors between partners” bij sociale interacties (wederzijds het woord nemen).
Veel onderzoeken, schrijft Jo Cook, vergelijken face-to-face communicatie overigens niet met videobellen.
Impact op online leren
Deze bevindingen uit neurowetenschappelijk onderzoek bevestigen volgens mij in feite wat we al langer weten.
Toch blijft het belangrijk om te kijken wat dergelijke uitkomsten betekenen voor online leren.
Het gaat er in feite om dat we interpersoonlijke aanwijzingen op andere manieren moeten vorm geven. Binnen virtual classrooms of webinars kun je anderen vaak zien (in elk geval gedeeltelijk). Dat scheelt. Bij grote aantallen deelnemers wordt dat helaas weer een stuk moeilijker. Jo Cook vraagt zich bijvoorbeeld af of het gebruik van tekst chat een vorm van ‘turn-taking’ is. Positieve feedback van gebruikers kan daar bijvoorbeeld op wijzen.
Cook geeft ook aan dat het gebruik van en tijd voor discussies deelnemers helpt om connecties te maken. Binnen virtual class-sessies kun je dikwijls ook in subgroepen uiteengaan. Daar kun je kleinschalige verbale discussies hebben. Tenslotte stelt zij dat mensen eigenlijk digitale lichaamstaal moeten ontwikkelen.
Activeren of interpersoonlijke aanwijzingen compenseren?
Online communiceren is inderdaad complexer dan face-to-face communiceren. Asynchroon online communiceren is bovendien nog ingewikkelder dan synchroon online communiceren. Als het even kan zou je daarom altijd synchrone online leeractiviteiten binnen leertrajecten moeten inbouwen. Maar we moeten ons realiseren dat interpersoonlijke non-verbale aanwijzingen ook kunnen afleiden.
Jo Cook geeft een aantal zinvolle suggesties. Deze hebben echter vooral betrekking om het activeren van deelnemers tijdens online live sessies. Dit is inderdaad belangrijk voor het maken van connecties. Maar volgens mij compenseren die activiteiten niet het ontbreken van interpersoonlijke aanwijzingen.
Dit gebrek is wellicht gedeeltelijk te ondervangen via emoticons of door lerenden te vragen in welke stemming zij verkeren (kijk hoe Facebook dat doet). Ook kunnen deelnemers beschrijven of vertellen hoe zij ergens over denken. Dit is trouwens niet eenvoudig voor menig deelnemer.
Wellicht moeten we gewoon accepteren dat face-to-face communicatie beter is dan online communiceren. Zoek elkaar op, als het even kan.
Maar er zijn altijd situaties waarin dit niet of lastig lukt, en het toch wenselijk is elkaar digitaal te treffen. Ook als het gaat om van elkaar te leren. Dan zijn toepassingen als Skype, Vitero of BlueJeans maar wat handig.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie