Keynote De leeromgeving van de 21ste eeuw (tenminste het begin ervan)

Vandaag mocht ik bij de bibliotheek in Den Bosch een keynote verzorgen tijdens de Bossche directeurendag. Het onderwerp was: De leeromgeving van de 21e eeuw. Ik ben daarbij ook ingegaan op mijn visie op de rol van de bibliotheek.

De Bossche directeurendag is een dag waarop alle directeuren van de Bossche basisscholen bij elkaar komen om met elkaar te praten over inhoud en ontwikkelingen van het onderwijs. Bossche schoolbesturen werken op verschillende terreinen, zoals ICT en schoolbibliotheken, nauw met elkaar samen.

Na inleidende opmerkingen over de invloed van technologie op ons leven en ons onderwijs, ben ik ingegaan op vijf ontwikkelingen die de huidige leeromgeving van leerlingen beïnvloeden:

• Mobiele en draadloze technologie. Zelfs leerlingen van basisscholen maken in toenemende mate gebruik van mobiele technologie. Daardoor ben je als leerkracht veel flexibeler in wanneer je wel, en wanneer je geen ICT in je onderwijs wilt inzetten. Mobiele technologie wordt ook veelvuldig gebruikt voor lezen. De tablet PC gaat daarbij de e-reader vervangen. Voor bibliotheken zie ik een rol in het uitlenen van tablet PC’s aan jongeren, en aan het uitlenen van e-books.
• Sociale media. Deze applicaties bieden kansen om activerende didactiek vorm te geven. Ook jonge kinderen maken in toenemende mate gebruik van sociale media. Veel van deze media zijn ’talig’, en kunnen taalontwikkeling helpen bevorderen. Jongeren blijken bovendien nog best veel te lezen, maar dan elektronisch. Recent onderzoek laat zien dat het percentage Amerikaanse 6-17 jarigen dat een e-Book heeft gelezen sinds 2010 is gestegen van 21 naar 46%. 58% van deze jongeren geeft aan altijd papieren boeken te willen lezen. Dit percentage is sinds 2010 echter met 8% gedaald. Hoeveel verder zal dit percentage de komende jaren nog dalen?
• Digitale geletterdheid. Onderzoek laat zien dat zaken als mediawijsheid en informatievaardigheden anno 2013 ‘issues’ zijn. Bibliotheken kunnen op dit terrein een belangrijke rol spelen, al zagen de aanwezigen hier vooral een rol weggelegd voor ouders, school of vrienden.
• Gepersonaliseerd onderwijs. Adaptieve technologie kan een belangrijke rol spelen om onderwijs meer te personaliseren. Bibliotheken zouden de plek kunnen zijn waar kinderen gebruik kunnen maken van specifieke applicaties waarover de school niet beschikt.
• Verrijkte media bieden kansen om onderwijs effectiever en aantrekkelijker te maken. Online video is daar een voorbeeld van. Het toepassen van gamification kan ook een positieve bijdrage leveren aan het onderwijs.

Ik zie wat betreft deze laatste ontwikkeling geen rol weggelegd voor bibliotheken. Wel kan een bibliotheek binnen onze samenleving de positie van ‘learning commons‘ verwerven:

full-service learning, research, and project space. As a place where students can meet, talk, study, and use “borrowed” equipment, the learning commons brings together the functions of libraries, labs, lounges, and seminar areas in a single community gathering place.