Kan digitalisering het lerarentekort helpen aanpakken?

Het lerarentekort is één van de crises waar we op dit moment mee te maken hebben. Deze crisis kent vele oorzaken die op diverse manieren aangepakt moeten worden. Is digitalisering één van die aanpakken?

Digitalisering zorgt ervoor dat banen verdwijnen, nieuwe banen ontstaan en banen veranderen. Automatisering heeft bijvoorbeeld een einde gemaakt aan het beroep van de letterzetter. Ook zijn er nu veel minder typistes dan vroeger. Aan de andere kant kennen we nu ook data scientists. Agrariërs hebben hun werk sterk zien veranderen als gevolg van technologie.

Kan digitalisering er toe bijdragen dat we onderwijs met minder docenten kunnen verzorgen? Laten we eens een aantal toepassingen de revue passeren.

Interactieve online content

Je kunt kwalitatief hoogwaardige online content ontwikkelen die lerenden in eigen tijd en tempo bestuderen en actief verwerken. Goede instructievideo’s, animaties, in combinatie oefeningen, tests en automatische feedback kunnen door lerenden plaatsonafhankelijk, in eigen tijd en tempo, worden bestudeerd. Deze content kan ook adaptief worden gemaakt waarbij rekening wordt gehouden met voorkennis en niveau. Je kunt deze content voor grote groepen lerenden ontwikkelen en gebruiken. Hoe specifieker een vakgebied, des te lastiger het echter wordt om hoogwaardige online content hiervoor te ontwikkelen: de ‘markt’ is klein. Daar komt bij dat ontwikkelde interactieve content nog altijd niet op grote schaal wordt gedeeld en hergebruikt. Daar zal eerst werk van moeten worden gemaakt, wil sprake kunnen zijn van een flinke efficiëntieslag op het gebied van contentcreatie.

Een knelpunt hierbij is verder dat lerenden vaak moeite hebben met asynchroon online leren. Deze manier van leren doet o.a. een groot beroep op zelfregulering en op het voorkomen van afleiding. Daarnaast werkt adaptieve leertechnologie vaak goed als deze door docenten wordt ingezet. Daarnaast hebben lerenden meestal ook behoefte aan begeleiding en moeten opdrachten worden beoordeeld. Als die begeleiding niet wordt gegeven, dan gaat dit ten koste van de kwaliteit en leidt dit bijvoorbeeld tot veel uitval. We hebben dit bijvoorbeeld gezien bij massive open online courses. Daarbij is voorspeld dat MOOCs het reguliere hoger onderwijs disruptief zou veranderen. Een groot aantal universiteiten zou overbodig worden. Dat is echter niet gebeurd. Onderwijs verzorgen is veel meer dan instructies geven en instructies laten verwerken.

Bij het geven van begeleiding is ook sprake van een ‘bandbreedte‘ die je als docent aankunt.

Live online leren met grote groepen

Je kunt live online sessies verzorgen aan een veel grotere groep lerenden, dan tijdens fysieke bijeenkomsten. Eén docent geeft dan bijvoorbeeld les aan twee klassen. Live online sessies hebben echter beperkingen. Het wordt als minder natuurlijk ervaren, lerenden zijn sneller afgeleid, er zit vertraging op de lijn, communicatie verloopt stroever (microfoons staan bijvoorbeeld uit en aan als dat niet de bedoeling is), enzovoorts. Hoe groter de groep des te lastiger is het om interactie te realiseren. Je hebt ook minder gelegenheid om tijdens een sessie aandacht te besteden aan individuele lerenden, bijvoorbeeld als zij een opdracht maken. Uiteraard kun je werken met zaken als break out rooms, chat, quizzen, moderatoren. Toch boet je vaak aan kwaliteit in, vooral bij grote groepen.

Digitaal formatief toetsen

Dankzij digitalisering kun je lerenden regelmatig, gespreid, tests laten maken waarmee je kunt kijken of lerenden de leerstof beheersen. Lerenden krijgen dan feedback van de computer. Als docent kun  je de inhoud van je lessen daarop aanpassen. Een dergelijke aanpak is zonder digitalisering erg arbeidsintensief. Ik vermoed echter dat docenten deze werkwijze zonder digitalisering nauwelijks hanteerden, maar kozen voor andere werkvormen. Digitaal formatief toetsen verandert dan ook het werk van docenten. Je hebt echter niet minder docenten nodig.

Leermanagementsysteem

Leermanagementsystemen kunnen, mits goed gebruikt, het werk van docenten makkelijker maken. Je kunt leerinhouden op een goede manier, gestructureerd aanbieden, mededelingen met lerenden delen, met lerenden communiceren en opdrachten laten inleveren en van feedback voorzien. Het maakt nogal wat uit of lerenden uitwerkingen van opdrachten via mail inleveren of via een LMS waarbij je de mogelijkheid hebt heel snel te wisselen van uitwerkingen van opdrachten. Daar komt bij dat er ook leertechnologieën zijn die het mogelijk maken om gebruik te maken van standaard feedback die je als docent kunt aanpassen en gebruiken. De tijd die je hiermee als docent bespaart leidt echter hooguit tot minder werkdruk dan tot minder behoefte aan docenten.

Artificiële intelligentie

Op dit moment hebben we hooggespannen verwachtingen van AI. AI kan een impuls geven aan adaptieve leertechnologie. Leerpaden worden dan gecreëerd op basis van het leergedrag. We hebben echter al gezien dat adaptieve technologie leerzaam als deze door docenten wordt ingezet. Er zijn echter nog meer AI-toepassingen die het lerarentekort mogelijk kunnen aanpakken.

• Nudging. Nudging kan studentbetrokkenheid bevorderen. Als een lerenden bijvoorbeeld lang niet is ingelogd in het LMS, dan kunnen lerenden automatisch een herinnering krijgen met een oproep om in actie te komen. Als een docent veel lerenden moet begeleiden, dan komt deze hier waarschijnlijk niet aan toe. Nudging kan toegevoegde waarde hebben, maar neemt docenten waarschijnlijk geen werk uit handen.
• Automatisch beoordelen. Gesloten vragen kunnen al langer automatisch worden beoordeeld. Applicaties als Gradescope (van TurnItIn) kunnen echter ook open vragen nakijken en van feedback voorzien. Dit wordt niet voor alle vakgebieden toegepast en bij mijn weten ook nog niet in de Nederlandse taal. Deze applicaties moeten ook gevoed worden met veel uitwerkingen en antwoorden. Daar komt bij dat het twijfelachtig is of je een beoordeling aan een computer kunt overlaten. In de praktijk zal een docent dan ook gebruik maken van dergelijke applicaties. De applicaties nemen werk uit handen, al is het de vraag of je hierdoor minder docenten nodig hebt. De ontwikkeling van automatisch beoordelen is ook te pril om hier al uitspraken over te doen.
• Chatbots. Je kunt AI ook gebruiken voor het automatisch beantwoorden van vragen van studenten. Veel vragen kunnen door een chatbot worden beantwoord (zie de casus van de Georgia Tech University), al schort het in de praktijk vaak nog aan de kwaliteit en relevantie van de antwoorden. Specifieke en meer complexe vragen kunnen echter niet door een chatbot worden beantwoord. Ook nu geldt m.i. dat chatbots werk uit handen kunnen nemen, al is het de vraag of dit leidt tot aanpak van het lerarentekort.

Mijn conclusie

Het gebruik van leertechnologie verandert het werk van docenten en heeft -mits doordacht toegepast- toegevoegde waarde. In een aantal gevallen kan de werkdruk dankzij digitalisering worden verminderd, mits er geen nieuwe werkzaamheden voor in de plaats komen. Reken je vooral niet te rijk als gaat om de bijdrage van digitalisering aan de aanpak van het lerarentekort. Als je digitale technologie wilt gebruiken om docenten onderwijs te laten verzorgen aan grote groepen lerenden, dan kan dit weleens leiden tot meer uitval en slechtere leerresultaten.

 

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.