Just-in-time versus just-in-case leren

Binnen het reguliere onderwijs wordt veel kennis "overgedragen" voor het geval de lerenden dit ooit nodig hebben. Veel onderwijsvernieuwers, en met name zij die veel heil zien in (t)e-elearning, bekritiseren dit "just-in-case" leren. In plaats daarvan zouden lerenden feitenkennis moeten ontwikkelen op het moment dat ze dit nodig hebben ("just-in-time").

Ik moest vanochtend denken aan de houdbaarheid van deze stelling toen ik in De Volkskrant een artikel las over waarschuwingssystemen voor natuurgeweld zoals tsunami’s.
In dit artikel wordt onder andere aangegeven dat een geavanceerd waarschuwingssysteem alleen niet voldoende is. Het gaat vooral ook om voorlichting en educatie.

Citaat: "Dat bewees een tienjarig Engels meisje dat wist dat er een tsunami aankwam toen ze de vloedlijn zag terugtrekken op het Maikhao strand in Thailand. Wegwezen, weg van het strand, herinnerde ze zich van een aardrijkskundeles. Ze waarschuwde haar ouders, die samen met andere badgasten het strand ontruimden. Het is een van de weinige stranden bij Phuket waar geen doden zijn gevallen."

Toen dit Engels meisje dit leerde, was sprake van "just-in-case" leren. Als ze deze kennis pas had ontwikkeld op het moment dat ze het nodig had, dan was het waarschijnlijk te laat geweest voor haar en andere badgasten. Er was eenvoudigweg geen tijd voor "just-in-time" leren.

Oke, dit is een extreem voorbeeld. Maar het zette me toch aan het denken.
Ook omdat ik op dit moment zelf kennis ben aan het ontwikkelen op het terrein van hypotheken (ten behoeve van een verbouwing). Ongeveer acht jaar geleden heb ik dat ook al eens gedaan (toen de woning werd gekocht). Stel ik had tijdens mijn economieles op de middelbare school uitgebreid les gekregen over hypotheken. Dan was deze kennis ongetwijfeld verouderd (en grotendeels vergeten) op het moment dat ik er het eerst -bijna twintig jaar na dato- mee geconfronteerd werd (toen het betekenisvol voor mij werd).Acht jaar geleden zat ik behoorlijk goed in de hypotheekmaterie. Toen de woning eenmaal was aangeschaft, heb ik me er niet meer mee bezig gehouden. Na acht jaar merk ik dat ik veel kennis weer moet opfrissen èn dat ik nieuwe kennis moet ontwikkelen (er is e.e.a. veranderd wat betreft regelgeving). In dit geval gaat "just-in-time" leren absoluut boven "just-in-case" leren.

De crux zit m.i. in de mate waarin de kennis die geleerd moet worden, verouderd. De mensheid weet al lang hoe een tsunami ontstaat en waar je het begin van een tsunami aan kunt herkennen. Deze kennis zal ook niet snel veranderen en verouderen. Dat geldt niet voor feitenkennis omtrent hypotheken. Het concept verandert niet snel, maar de invulling ervan wel.

Ik vroeg me ook af hoe het Engelse meisje haar kennis over tsunami’s heeft ontwikkeld. Was het een inspirerende docent die er boeiend over kon vertellen? Heeft ze een indrukwekkende video of animatie bekeken? Heeft ze dit geleerd vlak vóórdat ze naar Thailand op vakantie ging, door er een (online) werkstuk over te maken? Toen pas werd de kennis immers betekenisvol omdat ze naar een streek ging waar de kans op een tsunami groter is dan in haar eigen land.
Ik ontwikkel mijn kennis over hypotheken overigens door er over te praten met (ervarings)deskundigen en door Internet te gebruiken als informatiebron.

Leren is toch zo boeiend, zowel als object (door het te doen) als subject (door het te bestuderen).