Afgelopen dinsdag heb ik tijdens de Onderwijsdagen een innovatiecafé bijgewoond over learning analytics. Daarin werd onder meer aangegeven dat lerenden de mogelijkheid moeten hebben aan te geven niet te willen participeren in learning analytics. Maar is dat geen illusie?
Toen deze opmerking werd gemaakt, moest ik al denken aan het boek ‘Om de wereld te redden, klik hier‘ van Evgeny Morozov. Deze filosoof verzet zich tegen de neiging om technologie te gebruiken om allerlei problemen -ook niet bestaande- op te lossen. Volgens Morozov moeten mensen zelf hun verantwoordelijkheid nemen om problemen echt aan te pakken. Technologische oplossingen leiden volgens hem tot symptoombestrijding.
Hij wijst daarbij ook op de opvatting dat we doen alsof mensen autonoom zijn, terwijl dat helemaal niet het geval is. Je denkt dat je bewuste keuzes maakt, terwijl allerlei partijen jou beïnvloeden bij het maken van die keuzes. En jij je daar juist niet bewust van bent. Denk aan de algoritmes die worden gebruikt bij het maken van profielen. Keuzes zijn ook vaak voorbereid op basis van analyses van persoonlijke data.
Daarnaast is het de vraag of je van gewone mensen kunt verwachten of ze de enorme brij aan voorwaarden en privacyregels kunnen doornemen en begrijpen, die ten grondslag liggen aan learning analytics.
Ja, ook ik klik deze meestal kritiekloos weg. Tenslotte is het de vraag of alle lerenden evenveel keuzevrijheid hebben. De druk op een lerende die minder goed presteert, zal groter zijn dat op de lerende die ‘gewoon’ presteert. Vergelijk het met de keuzevrijheid van een bijstandsmoeder vs een advocaat als het gaat om het bijhouden van data van gedrag door een zorgverzekeraar, in ruil voor een lagere premie.
Hierdoor vraag ik me af of lerenden een bewuste keuze kunnen maken ten aanzien van de vraag of ze wel of niet willen deelnemen aan learning analytics (opting-out). Lerenden worden (onbewust?) beïnvloed door ongetwijfeld goed bedoelende tutoren en onderwijsorganisaties om hier toch maar aan mee te doen. Het is immers voor hun eigen bestwil (feedback, input voor begeleiding). Ook hebben lerenden vermoedelijk wel wat anders aan hun hoofd dan na te denken of ze willen participeren in learning analytics-trajecten.
Het onderscheid tussen real time analyseren van data en het gebruiken van meer statische data om voorspellingen te doen, is hierbij juist ook relevant. In het eerste geval kun je volgens mij analyses veel beter op het niveau van de docent en student gebruiken om interventies te plegen om het leren bij te sturen. In het tweede geval kunnen onderwijsinstellingen learning analytics gebruiken om lerenden met een bepaald profiel te weren, om zo het studiesucces te vergroten.
Evgeny Morozov is sterk tegen ‘solutionisme’. Ik wil zo ver zeker niet gaan. Maar ik vraag me wel af in hoeverre lerenden inderdaad autonoom zijn om wel of niet te kiezen voor een opting-out. Onderwijsinstellingen hebben daarom volgens mij de plicht om transparant te zijn over criteria en algoritmes, werkwijzen en uiteraard als het gaat om learning analytics. Ik sta ook in toenemende mate kritisch ten opzichte van de tweede vorm van learning analytics (gericht op voorspellen).
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie