De blogpost Innovatieimpuls onderwijs – tussen droom en daad van Fons van den Berg heeft mij aan het denken gezet. Fons doet verslag van de bekendmaking van de winnende concepten van de stimuleringsregeling Innovatieimpuls Onderwijs (IIO). Deze regeling is bedoeld voor het bedenken van concepten door scholen die moeten leiden tot (duidelijk meetbare) arbeidsreductie, zonder kwaliteitsverlies voor het onderwijs.
De uiteindelijke winnaars bleken echter geen 'baanbrekende' voorstellen te hebben geformuleerd, en vooral gericht te zijn op slimmer werken en niet op beter onderwijs, schrijft Fons. Deze keuze leidde tot merkbare, grote, teleurstelling bij degenen die wel 'cutting edge' voorstellen hadden ingediend.
Wat zich hier volgens mij wreekt is dat vooraf niet duidelijk is gemaakt wat voor type innovatie beoogd werd. Je kunt verschillende typen innovaties onderscheiden. Bijvoorbeeld:
- Type 1 : Product- en procesinnovatie (de “wat” vraag). Toegepast op het onderwijs betekent dit bijvoorbeeld ander aanbod, voor andere doelgroepen.
- Type 2 : Strategische innovatie (de “waartoe” vraag). Dit is de meest vergaande vorm van innovatie. Voor het onderwijs zou dit bijvoorbeeld betekenen dat je geen opleidingen meer gaat verzorgen, maar leren op de werkplek gaat faciliteren.
- Type 3 : Innovatief organiseren (de “hoe” vraag). Hiertoe behoort bijvoorbeeld het 'slimmer werken'. Je automatiseert bijvoorbeeld de aanwezigheidsregistratie zodat docenten daar minder administratieve rompslomp mee hebben.
Een ander onderscheid is het onderscheid tussen incrementele en radicale veranderingen. Incrementele veranderingen zijn kleine stappen. Radicale veranderingen zijn veel ingrijpender. Ontwrichtende, disruptieve, innovaties maken daar ook deel van uit. Succesvolle innovaties bestaan vaak uit kleine stappen, die echter niet tot ingrijpende veranderingen leiden. Als radicale innovaties slagen komt er echter pas echt wat in beweging (transformatie). Je maakt je er vaak ook niet populair mee bij docenten, die vooral willen verbeteren zonder te veranderen.
Veranderingen, gestimuleerd door of via de Nederlandse overheid, zijn m.i. altijd gericht op incrementele veranderingen, en op 'type 3'-veranderingen.
De Innovatieimpuls Onderwijs is daar een duidelijk voorbeeld van. Ze hebben alleen nagelaten dit expliciet te maken. Het had de voorstanders van 'type 1 en 2' innovaties, en radicale innovaties, een hoop kosten en moeite kunnen besparen.
Tenslotte is het te hopen dat meer vergaande veranderingen ook eens van overheidswege gestimuleerd worden. Dat vraagt echter om meer lef en op een visie dat incrementele veranderingen voor het onderwijs op langere termijn tekortschieten.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie