Docenten gebruiken ict relatief weinig of te weinig bewust. In de praktijk doen ze vaak weinig met de digitale vaardigheden waar ze tijdens scholingsbijeenkomsten kennis mee maken. Om die reden heeft Stichting Kennisnet het Kader voor ict-bekwaamheid ontwikkeld.
Eke docent zou volgens Kennisnet de meerwaarde van ict moeten kennen, erkennen én ernaar handelen. Het Kader van ict-bekwaamheid wil hier handvatten voor bieden. In het persbericht schrijft Kennisnet
Onderzoek toont aan dat de juiste inzet van ict in het onderwijs ervoor zorgt dat de motivatie van leerlingen toeneemt, de leerprestaties verbeteren en dat het leerproces efficiënter wordt. Wat wordt er van leraren verwacht? Welke kennis, vaardigheden en houding hebben zij nodig? Om hier antwoord op te geven ontwikkelde Kennisnet, samen met het onderwijsveld, het Kader voor ict-bekwaamheid van leraren (PDF).
De 3 kerntaken voor de leraar waarbinnen we effectief ict-gebruik beschrijven, bieden een richtlijn waar scholen vanaf vandaag mee aan de slag kunnen om te professionaliseren.
Deze kerntaken zijn dan:
- Pedagogisch-didactisch handelen
- Professionele ontwikkeling
- Werken in de schoolcontext
Digitale basisvaardigheden worden voorwaardelijk beschouwd om ict effectief in te zetten.
Het kader biedt ruimte voor scholen om ict-bekwaamheden in te bedden in HR-beleid. Het kader bestaat niet uit gedetailleerde functie-eisen die via een oekaze uit ‘Zoetermeer’ worden opgelegd. Met behulp van dit kader worden wel duidelijke piketpaaltjes geslagen als het gaat om verwachtingen ten aanzien van wat we van docenten mogen verwachten als het gaat om de deskundigheid op het gebied van ict.
Ik heb mee mogen denken bij de totstandkoming van dit kader. Zelf ben ik van mening dat een nieuwsgierige, onderzoekende en reflecterende attitude ook voorwaardelijk is voor het werken aan ict-competenties. Je moet open staan om dingen anders te doen, en om andere dingen te doen. ICT-toepasssingen lenen zich bij uitstek voor experimenteren. “Je moet het gewoon doen”, wordt vaak gezegd. Dat is zo. Maar je moet ook op het gebruik reflecteren.
In onderstaande animatie wordt dit kader in bijna vier minuten uitgelegd:
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
“Onderzoek toont aan dat de juiste inzet van ict in het onderwijs ervoor zorgt dat de motivatie van leerlingen toeneemt, de leerprestaties verbeteren en dat het leerproces efficiënter wordt. Wat wordt er van leraren verwacht? Welke kennis, vaardigheden en houding hebben zij nodig? Om hier antwoord op te geven ontwikkelde Kennisnet, samen met het onderwijsveld, het Kader voor ict-bekwaamheid van leraren (PDF).”
Welke bron bevestigd dit?
Daar heeft Kennisnet ook een publicatie over samengesteld. Zoek maar eens bij http://onderzoek.kennisnet.nl/naar-de-onderzoeken/onderzoeksreeks
Als ervaren trainer in bedrijfsapplicaties (waaronder het aanleren van digitale vaardigheden) en als projectleider e-learning (met als neventaak waar nodig individuele docenten digitale vaardigheden aanleren), moet mij van het hart dat de kreet ‘je moet het gewoon doen’ gepaard gaande aan functie-eisen die waargemaakt moeten worden, mij een gruwel is. Wilfred noemt het wel afgezwakt ‘piketpaaltjes’, maar feitelijk gaat het natuurlijk gewoon om competenties die de beroepsgroep zichzelf wil stellen.
Vanaf het moment dat ik de overstap naar het onderwijs heb gemaakt, heeft het mij van alle kanten verbaasd dat juist deze sector het scholen en bijscholen van eigen personeel geen speerpunt van beleid heeft gemaakt.
‘Je moet het gewoon doen’ veronderstelt dat je met je geboorte al de veronderstelde vaardigheden hebt meegekregen en dat je ze alleen nog maar hoeft te ontdekken. Niemand is met een laptop in de ene hand en met een muis in de andere hand ter wereld gekomen!, maw iedereen, ook jonge mensen, moet ergens een of meerdere leermomenten gehad hebben om digitaal vaardig te worden.
De jongere generaties krijgen toch min of meer, zij het van vrienden, zij het van bevlogen onderwijzers en docenten, zij het op een andere manier, de nodige tools mee.
De onderwijssector heeft echter relatief veel 50-plussers in het personeelsbestand, een groep die op pas veel latere leeftijd in het digitale tijdperk is gerold. Het rare is dat slechts weinig werkgevers zich hebben gerealiseerd dat scholing van het personeel bittere noodzaak is om kwaliteitsproducten te kunnen blijven leveren en niet achterop te raken.
Waarom verwacht een school (nota bene!) dat bepaalde vaardigheden vanzelf wel komen aanwaaien?
Het document van Kennisnet maakt opnieuw dezelfde valkuil als die er al jaren ook door andere partijen binnen het onderwijs wordt gemaakt: Door te formuleren wat er van je personeel verwacht wordt maar niet te werken aan een concreet scholingsplan zodat het personeel de verwachtingen ook kan waarmaken, verhoog je de werkstress enorm. Stel dat de metaalsector van het personeel eist dat voortaan een nieuwe lastechniek moet worden toegepast, maar de lassers krijgen hier geen scholing voor aangeboden door de werkgevers… of de gezondheidssector eist dat voortaan een nieuwe operatietechniek moet worden toegepast maar de chirurgen krijgen geen scholing aangeboden… werkgevers en collega’s roepen ‘je moet het gewoon doen’ en vervolgens moet het gebruik van de nieuwe techniek ‘gereflecteerd’ worden??? Wat verwacht een werkgever voor resultaten? Diezelfde collega’s en werkgevers gaan klagen over de onverklaarbare weerstanden tegen die nieuwe technieken. Hoe kan dat nou toch. Die nieuwigheden zijn toch zo handig en tijdsbesparend en goed voor de klant….
Het zou een invloedrijk instituut als Kennisnet sieren als zij met een aanbeveling/format kwam met een concreet plan voor de opzet, implementatie en interne marketing van bedrijfstrainingen om de kennis en kunde van eigen personeel ook daadwerkelijk omhoog te schroeven. 3 x 4 uur basistraining voor mensen die nog nooit of zelden achter een computer hebben gezeten (ja, die zijn er nog steeds….), 3 x 4 uur vervolgtraining, halvedagstrainingen op een specifieke applicatie, halvedagstraining tips&trucs, halvedagstraining vergevorderden, etc. Per training kan aangegeven worden of deze verplicht is, en zo ja voor welke beroepsgroep binnen de instelling, en per training welke voorkennis/vaardigheden reeds aanwezig moeten zijn.
Pas door een dergelijk doorwrocht plan van aanpak zal het digitale niveau van het integrale personeelsbestand (incl. OBP!) met sprongen vooruitgaan. Niet eerder.
Zo lang het eigen personeel niet geschoold wordt, kan men plannen schrijven wat men wil, maar zal uiteindelijk het doel niet, of pas op veel langere termijn gehaald worden.
De vraag is of dit de verantwoordelijkheid van Kennisnet is, of dat dit binnen schoolorganisaties ontwikkeld moet worden.