Hypes gaan, trends blijven bestaan

Onderstaande column over trends en hypes heb ik geschreven voor de januari 2020-editie van de e-Learning.nl-Nieuwsbrief.

Aan het eind en begin van elk jaar verschijnen er tal van beschouwingen over welke nieuwe trends ons het komende jaar te wachten staan op het gebied van e-learning en blended learning. Vooral aan de overkant van de Atlantische Oceaan hebben ze er een handje van om jaarlijks technologieën te introduceren die “will revolutionize” leren, opleiden en onderwijs. Het illustere Horizon Report wist ons bijvoorbeeld jarenlang bezig te houden met technologische trends voor de korte, middellange en lange term.

De januari editie van de nieuwsbrief van e-learning.nl bevat ook weer verwijzingen naar ’trend-artikelen’.

Ik houd mij al vele jaren bezig met trends op het gebied van e-learning. Ik verzorg al een jaar of 15 binnen een postbachelor opleiding e-learning een gastcollege over trends. En in 2013 heb ik het boek ‘E-learning. Trends en ontwikkelingen’ geschreven.

Desondanks neem ik trendartikelen, die voorbijkomen, meestal met een pak zout. Ik heb daar een aantal redenen voor.

In de eerste plaats beschrijven artikelen vaker hypes dan trends. Trends hebben een lange aanlooptijd. Als ze echter voet aan de grond krijgen, is sprake van een duurzaam effect. Hypes, daarentegen, komen snel, en verdwijnen snel. Ze hebben geen duurzaam karakter. Als je in een artikel opeens een heel nieuwe ster aan het ’trend-firmament’ ziet verschijnen, waarvan voor komend jaar veel wordt verwacht, dan is de kans groot dat het een hype betreft. Ik kom dus nogal wat hypes tegen in artikelen en rapporten.

Op de tweede plaats bevatten trendartikelen lang niet altijd veel nieuws. Je komt ontwikkelingen tegen waarover je al in 2017, 2018 en 2019 hebt gelezen. Dat is niet verrassend. Want trends hebben een duurzaam karakter. Trendartikelen bevestigen dus vooral wat je al weet. Mijn boek uit 2013 is inmiddels overigens wel aan vervanging toe. Dat komt vooral doordat ik nu anders over bepaalde trends zou schrijven, en maar ten dele omdat ik nu over nieuwe trends zou schrijven.

Op de derde plaats behandelen trendartikelen vaak tools, in plaats van trends. De focus ligt op technologische vernieuwingen. Deze hebben echter niet altijd gevolgen voor de manier waarop we leren, ontwikkelen en doceren. Daar komt bij dat technologische ontwikkelen elkaar veel sneller opvolgen dan onderwijskundige ontwikkelingen. Dat is niet heel erg. Maar we hoeven daarom ook niet heel zenuwachtig te worden van technologische vernieuwingen, in relatie tot leren, opleiden en onderwijs. Verder valt in dit kader op dat auteurs van trend-artikelen zich regelmatig focussen op specifieke tools. Een voorbeeld is de smartphone. Er bestaat echter niet zo iets als ‘smartphone learning’ of ’tablet learning’.

Op de vierde plaats zijn veel bijdragen over trends vooral opiniërend van aard. Er liggen geen serieuze trendstudies aan ten grondslag. Het reeds vermelde Horizon Report leunde bijvoorbeeld sterk op de meningen van een regelmatig wisselende groep experts. Er was mede daardoor niet altijd sprake van veel consistentie tussen de rapporten. In 2013 voorspelde men bijvoorbeeld dat massive open online courses op korte termijn een grote impact zouden hebben. In 2012 besteedde men geen aandacht aan MOOCs. Zie mijn blog daarover.

Tenslotte nuanceer ik trend-artikelen vaak omdat wij mensen slechte inschatters zijn van de gevolgen van technologie. Dat werkt twee kanten op.

1. We overschatten de impact van nieuwe technologie. Halverwege de jaren negentig verscheen bijvoorbeeld het boek ‘The CD-ROM Revolution’. Volgens mij kunnen we wel concluderen dat deze informatiedrager geen revolutie teweeg heeft gebracht. En dat geldt voor veel technologieën. Denk aan de iPad. MOOCs zouden ook zorgen voor ‘disruptie’ van het onderwijs. Niet dus.
2. We onderschatten de gevolgen van nieuwe technologie. Met name op langere termijn. Een sprekend voorbeeld is de video van Frans Bromet uit 1998.
3. Zonder uitzondering geven de respondenten aan geen behoefte te hebben aan een mobiele telefoon en aan continue bereikbaarheid. Inmiddels is een aantal personen een stuk optimistischer over nieuwe technologie.
4. We kunnen ook gerust vaststellen dat de smartphones een grote invloed hebben gehad op de manier waarop wij communiceren. Deze apparaten hebben ook nieuwe mogelijkheden geboden voor leren, opleiden en onderwijs (o.a. meer ‘just-in-time’ informatie raadplegen of snel collega’s om hulp vragen).

Kijk dus met een gezonde dosis scepsis naar de verschillende artikelen die trends op het gebied van blended learning en e-learning beschrijven. Laat je niet gek maken en scheid tools en hypes van trends.

Wilfred Rubens

Eerder verschenen in de e-Learning.nl-Nieuwsbrief van januari.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.