Hoe zal de arbeidsmarkt evolueren als gevolg van macrotrends?

Het World Economic Forum heeft onlangs het bijna 300 pagina’s tellende rapport “The Future of Jobs Report 2025” gepubliceerd. Het WEF beschrijft daarin hoe de arbeidsmarkt zich tussen 2025 en 2030 zal ontwikkelen dankzij trends zoals digitalisering (met name AI), geo-economische fragmentatie en de groene transitie.

Het onderzoek is gebaseerd op informatie die is verzameld via een vragenlijst, ingevuld door meer dan 1.000 werkgevers die samen leiding geven aan ruim 14 miljoen werknemers.

Digitalisering blijkt de grootste verandering voor arbeidsorganisaties, waarbij 60% van de werkgevers verwacht dat dit hun bedrijfsvoering zal beïnvloeden. Vooral AI en informatietechnologie (86%), robotica en automatisering (58%) en energietechnologie (41%) spelen hierin een belangrijke rol. Deze ontwikkelingen leiden volgens het onderzoek tot een grotere vraag naar vaardigheden op het gebied van AI, big data, netwerken en cybersecurity.

De stijgende kosten van levensonderhoud vormen de tweede grote uitdaging. Vijftig procent van de werkgevers verwacht hiervan effecten. Ondanks een verwachte daling van de wereldwijde inflatie, blijft een algemene economische vertraging een aandachtspunt. Klimaatverandering en de overstap naar duurzame energie volgen als derde trend, met als gevolg een toegenomen vraag naar functies zoals hernieuwbare energie-ingenieurs en specialisten in elektrische voertuigen.

Vergrijzing in rijkere landen en groeiende beroepsbevolking in armere landen leiden volgens de onderzoekers tot een grotere behoefte aan personeel binnen de zorg en het onderwijs. Door deze trends stijgt de behoefte aan vaardigheden in talentmanagement, doceren en mentoring, en motivatie en zelfbewustzijn. Daarnaast zorgen geopolitieke spanningen voor bedrijfstransformaties, met name in landen die handelen met de VS en China, voor verhoogde vraag personeel op het gebied van veiligheid en cybersecurity, evenals naar vaardigheden op het gebied van leiderschap en aanpassingsvermogen.

Het rapport voorspelt een nettogroei van 7% in de werkgelegenheid richting 2030. Het WEF verwacht dat er ongeveer 170 miljoen nieuwe banen bij komen, terwijl 92 miljoen banen verdwijnen. De grootste absolute groei wordt verwacht in praktische beroepen zoals bezorgers en bouwvakkers, maar ook in de zorg- en onderwijssector. Technologische functies, zoals specialisten op het gebied van big data en AI, groeien relatief het snelst. Administratieve functies zoals kassamedewerkers en secretaresses nemen het sterkst af.

Voor werknemers betekent dit dat 39% van hun huidige vaardigheden tussen 2025 en 2030 verouderd raakt of aangepast moet worden. Dit percentage is volgens het WEF lager dan beschreven wordt in een rapport uit 2023. Een mogelijke verklaring is dat 50% van de werknemers volgens de respondenten al professionalisering heeft gevolgd.

Analytisch denken blijft de meest gevraagde basisvaardigheid, gevolgd door veerkracht en leiderschap. Vaardigheden op het gebied van AI, big data en cybersecurity zijn de snelst groeiende vaardigheden, samen met creatief denken en levenslang leren. Gebrek aan juiste vaardigheden wordt gezien als de grootste belemmering voor transformatie van arbeidsorganisaties.

Tegen 2030 heeft 59% van de wereldwijde beroepsbevolking omscholing nodig. Werkgevers verwachten dat 29% van de werknemers kunnen worden bijgeschoold in hun huidige functie en dat 19% kan worden overgeplaatst naar andere functies binnen de arbeidsorganisatie. Voor 11% van de werknemers is de kans op succesvol omscholen klein. Veel werkgevers zijn overigens van plan hun personeel bij te scholen (85%) en nieuwe medewerkers met relevante vaardigheden aan te nemen (70%).

Ook gezondheid en welzijn van werknemers krijgen meer aandacht: 64% ziet dit als belangrijke strategie om talent aan te trekken. Het belang van diversiteit en inclusie neemt toe, waarbij 83% van de werkgevers hier actief mee bezig is, vergeleken met 67% in 2023.

De helft van de werkgevers verwacht hun arbeidsorganisatie aan te passen aan AI-ontwikkelingen, waarbij twee derde specifiek AI-talent wil aannemen. Ruim de helft voorziet een groter deel van hun inkomsten aan lonen te besteden.

Mijn opmerkingen

Uiteraard zijn er beperkingen aan een onderzoek dat gebaseerd is op opvattingen en inschattingen van één specifieke groep belanghebbenden (werkgevers). Toch is het relevant om kennis te nemen van de zienswijze van werkgevers. Daarin zie onder meer dat deze doelgroep een leven lang ontwikkelen van groot belang vindt voor de eigen arbeidsorganisatie. Het verbaast me daarbij hoe gemakkelijk men denkt over het kunnen bij- en omscholen van administratieve ondersteuners en datatypisten. Volgens mij zijn er namelijk grenzen aan de ‘schoolbaarheid’ van mensen.

Verder valt op dat de respondenten bijvoorbeeld niet verwachten dat AI zal leiden tot een afnemende behoefte aan zorg- en onderwijspersoneel. Degenen die verwachten dat AI zal leiden tot minder vraag naar verpleegkundigen of docenten vinden dus geen steun bij ondervraagde werkgevers. Daarnaast zie je dat deze doelgroep verwacht dat er meer banen bij komen dan er verdwijnen, en dat het vooral routinematig ‘kenniswerk’ is dat zal verdwijnen. Bovendien zullen bestaande banen vooral veranderen.

Tenslotte valt me op dat het in dit rapport nog steeds vooral om ’training’ gaat als vorm van professionalisering. Uiteraard omvat leren en ontwikkelen een veel breder terrein, en heb je niet persé trainingen, cursussen en opleidingen nodig om bekwaam te woorden op gebieden zoals AI. Bovendien is het de vraag of je zaken als veerkracht, creativiteit en leiderschap wel het beste ontwikkeld via een training of cursus.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.