Hoe kun je de betrokkenheid van lerenden binnen een virtuele klas vergroten?

Bij het gebruik van synchroon online leren, zoals tijdens het virtuele klas-sessies, moet je onder meer nadenken over hoe je de betrokkenheid van lerenden kunt vergroten. Daarbij moet je verder kijken dan didactiek.

De bijdrage 9 Principles Of Student Engagement In A Virtual Classroom bevat een aantal tips voor het bevorderen van ‘engagement’ die deels te maken hebben met learning design en didactiek, maar ook met ‘pedagogiek’.

1. Pas actief leren toe. Het ontwerp van het leren beïnvloedt de betrokkenheid van lerenden sterk.
   Uiteraard faciliteren leertechnologieën actief leren in meer of mindere mate.  Ook binnen een virtuele klas heb je bovendien duidelijke leerdoelen, een doordachte didactiek, eenvoudige manieren van beoordelen en  mogelijkheden om opnieuw te leren en meer te leren zijn nodig.
2. Lerenden doen hetzelfde vanwege verschillende redenen. Wat motiveert lerenden? Dat zijn succeservaringen, ouders die hen prikkelen, de behoefte om docenten een plezier te doen, cijfers. Gebruik verschillende strategieën om lerenden te motiveren. Kijk bijvoorbeeld naar wat we weten over motivatietheorieën (bijvoorbeeld sociale verbondenheid, autonomie, enzovoorts).
3. Gebruik ‘rollen’ binnen je didactische ontwerp. Als lerenden binnen een virtuele klas een rol met taken krijgen, dan vergroot dat de betrokkenheid. Een voorbeeld van zo’n rol, is m.i. de rol van moderator of ‘samenvatter’.
4. Ondersteun lerenden in het creëren van rustige ruimtes om te studeren. In een gewone klas kun je gemakkelijk de deur dicht doen om ongestoord onderwijs te verzorgen. Bij online leren heb je minder grip op de leeromgeving. Instrueer lerenden om een ruimte in te richten met zo min mogelijk afleiding (lawaai, andere aanwezigen, visuele afleiders, diverse applicaties, gordijnen sluiten). Adviseer lerenden om onderwijstijd en privétijd te scheiden (een balans is belangrijk).  Mail lerenden proactief algemene suggesties en best practices die zij kunnen toepassen.
5. Zorg voor structuur zonder inflexibel te zijn. Het bieden van een structuur, bijvoorbeeld binnen een digitale leeromgeving met studietaken en opdrachten, is belangrijk voor de betrokkenheid van lerenden. Factoren, zoals communicatie, tijdmanagement en het plannen van lessen, moeten echter ook rekening houden met unieke behoeften van lerenden. Je hebt daarom nu ook applicaties waarin   lerenden binnen kaders een eigen planning kunnen maken van hun leeractiviteiten. Gebruik eventueel een vragenlijst om wensen en verwachtingen te inventariseren.
6. Stimuleer samenwerking. Mensen hebben een verlangen en neiging om te socialiseren. Bij online leren moet je dat meer bevorderen, dan als lerenden elkaar face-to-face ontmoeten. Je kunt dat doen door middel van opdrachten waarbij lerenden met elkaar moeten samenwerken, maar ook bijvoorbeeld via teambuildingspelletjes. Wat mij betreft zijn we te vaak te veel taakgebonden bezig. Terwijl op school er ook ruimte is voor informeel geklets. Dat geklets is echter ook functioneel vanuit het perspectief van het aangaan van een relatie. Gilly Salmon benadrukt in haar ‘5 stages-model’ niet voor niets ‘socialiseren’ als eerste stap, voordat je kennis kunt ontwikkelen.
7. Betrek elke student minstens één keer per dag bij je onderwijs. Check dagelijks informeel of individuele lerenden nog deelnemen en de leerinhouden begrijpen. Bijvoorbeeld door tussen sessies door contact met hen op te nemen (synchroon online of telefonisch). Bij online onderwijs moet je meer proactief kijken of lerenden nog ‘bij de les’ zijn. Tijdens face-to-face bijeenkomsten ontvang je daar meer signalen over (visueel en auditief). Daarnaast moet je nagaan of technologische problemen, taalbarrières en sociaal-economische factoren, en dergelijke deelname aan online onderwijs niet in de weg staan. Hoe kan de schoolorganisatie lerenden daarbij ondersteunen?
8. Gebruik krachtige technologie. Maak gebruik van beschikbare technologieën voor het realiseren van de best mogelijke leerervaring. We beschikken over tal van applicaties, maar niet altijd over krachtige applicaties, gebruikersvriendelijke technologieën of technologieën die betrokkenheid daadwerkelijk bevorderen.
9. Zorg ervoor dat je beschikbaar bent voor lerenden, bijvoorbeeld door middel van ‘virtuele kantooruren’. Online leren op afstand vormt een grote uitdaging op het gebied van communicatie. Een lerende loopt niet even snel binnen bij een docent voor vragen en hulp. Ze krijgen niet direct een antwoord op dringende vragen. Dat kan behoorlijk frustrerend zijn voor lerenden. Reserveer dagelijks blokken van 10-15 minuten voor het beantwoorden van vragen. Laat lerenden zich daarvoor inschrijven. Of organiseer regelmatig live online sessies waarin je feedback geeft en veel gestelde vragen beantwoordt.