Documentatiecentra (en bibliotheken) hebben altijd een specifieke rol gehad op het gebied van leren en ontwikkelen. Er wordt vaker gesteld dat deze rol is uitgespeeld nu we dankzij internet de beschikking hebben over massa’s informatie. Een misvatting, als je het mij vraagt.
Het Provinciaal Documentatiecentrum Atlas in Antwerpen en Turnhout is een documentatiecentrum waar docenten boeken, leermiddelen en spelmateriaal op het gebied van onderwerpen als NT2, wereldburgerschap, diversiteit of interculturaliteit kunnen verkennen en lenen. docAtlas verzorgt verder ook professionaliseringsactiviteiten. De komende jaren zal docAtlas zich verder ontwikkelen in de richting van een leercentrum. Leertechnologie kan daarbij een belangrijke rol spelen.
Tijdens een workshop ben ik vanochtend ingaan op een aantal voor docAtlas relevante ontwikkelingen en redenen om met leertechnologie actief aan de slag te gaan. De verwevenheid van ICT en didactiek bieden m.i. kansen om leren, onderwijs en opleiden meer effectief, efficiënt en aantrekkelijk te kunnen maken. Dat is overigens niet altijd het geval geweest, en nog steeds wordt ICT niet op een goede manier voor leren gebruikt. Maar in vergelijking met een aantal jaren geleden beschikken we over meer krachtige en toegankelijke technologie om leren mee vorm te kunnen geven.
Op veel terreinen is vandaag de dag sprake van digitale transformatie. Er is sprake van ‘digitale transformatie’ als een organisatie, bedrijfstak of een bepaald aspect van de samenleving drastisch verandert dankzij de toepassing van internettechnologie. De vraag is of docAtlas ook te maken krijgt met digitale transformatie of eerder met een meer geleidelijke evolutie.
Het onderwijs heeft lange tijd te maken gehad met evolutie. Blended learning en gamification zijn daar voorbeelden van. Op korte termijn kunnen deze ontwikkelingen ook relevant zijn voor een documentatiecentrum dat zich aan het ontwikkelen is in de richting van een leercentrum. Ontwikkelingen op het gebied van artificiële intelligentie, big data, discussies over de waarde van diploma’s en het open stellen van de ‘onderwijsmarkt’ voor nieuwe spelers kunnen echter voor het onderwijs de fase van digitale transformatie inluiden.
Als het gaat om documentatiecentra en bibliotheken, dan zie je dat deze zich ontwikkelen in de richting wat wel eens ‘learning commons’ worden genoemd. Zij zullen zich minder intensief bezig houden met het uitlenen van materialen, al verwacht ik wel dat studieboeken op papier weer aan populariteit zullen winnen. Verdiepend leren doe je immers beter vanaf papier.
Daarnaast hebben veel gebruikers moeite met het cureren van massa’s informatie. Specifieke expertise op dit terrein heeft nog steeds toegevoegde waarde. Verder spelen ervaringen van gebruikers hierbij een belangrijke rol. Gebruikers kunnen binnen collecties (open) leermaterialen evalueren, van tags voorzien en delen. Veel gebruikers zullen hier echter toe gestimuleerd moeten worden.
Volgens mij kan een centrum als docAtlas ook een rol spelen in het bevorderen van digitale studievaardigheden en als aantrekkelijke en goed uitgeruste ontmoetingsplaats waar docenten -met ondersteuning- bijvoorbeeld zelf ‘hybride’ leerarrangementen gaan samenstellen. Ik zie voor deze centra ook een rol weggelegd in het verkennen van online methodes en in het experimenteren met nieuwe technologieën.
Tenslotte kan docAtlas leertechnologie in toenemende mate inzetten voor docentprofessionalisering. Daarom zijn de aanwezigen ook aan de slag gegaan met het ‘blended’ maken van bestaande leeractiviteiten.
Hebben documentatiecentra eerder te maken met digitale transformatie of met evolutie? Een ontwikkeling, zoals hierboven beschreven, vind ik in elk geval verder gaan dan een evolutie. Vanzelfsprekend is het belangrijk om bij het uitstippelen van een nieuwe koers voor een focus en voor prioriteiten te kiezen. Daar hebben we het vanochtend ook over gehad.
Hieronder vind je mijn slides.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Hallo Wilfred,
Als (oud-)bibliothecaris/mediathecaris kan ik het natuurlijk niet nalaten om op je post te reageren 😉
Naast alle zaken die je noemt zie ik nog meer taken liggen voor een leercentrum. Allereerst ligt er m.i. een taak om bestaande kennis binnen de onderwijsinstelling in kaart te brengen en te ontsluiten. Dat is juist van belang, nu we de omslag maken naar een digitaal tijdperk. Veel kennis van medewerkers (denk aan zelf ontwikkelde leermethodes, leermaterialen, toetsen enz.) zit ofwel in de hoofden van die medewerkers of staat op papier, opgeslagen in eigen boekenkasten of archieven. De kans is groot dat die kennis verloren gaat als mensen gebruik gaan maken van nieuwe digitale middelen, of wanneer ze het onderwijs verlaten. Ik ken geen enkele onderwijsinstelling die hiervoor structureel beleid heeft ontwikkeld en ik denk dat digitale middelen prachtige kansen bidden om deze kennis vast te leggen en te ontsluiten om op basis van die ‘oude’ kennis nieuwe inzichten te ontwikkelen.
Verder noemde je al het verschijnsel ‘big data’. In bibliotheken en leercentra kan (en soms ook al: wordt) een schat aan informatie (worden) vastgelegd over hoe mensen informatie zoeken, verwerken en toepassen. Deze informatie is o.a. te vinden in de catalogusbevragingen en de digitale leeromgeving van de onderwijsinstelling. Ik denk dat leercentra beleid moeten ontwikkelen hoe hiermee om moet worden gegaan, uiteraard rekening houdend met zaken als privacy en vervolgens de informatie kunnen gebruiken om hun gebruikers beter te ondersteunen.
Dag Margreet,
Long time not seen 😉
Dank voor de aanvullingen. Ik aarzel bij je eerste punt. Gaat dat niet te veel uit van de metafoor dat kennis kan worden opgeslagen, terwijl je juist ‘kennis als stroom’ zou moeten faciliteren?
Wat betreft punt twee: is dat de taak voor een leercentrum?
@Wilfred,
Ach tja, even weggeweest 😉
Ik zie kennis ook als stroom, maar stromen zijn ergens begonnen. Omdat (nog altijd) de verwachting is dat in de komende jaren veel mensen het onderwijs uit gaan, lijkt het mij belangrijk het ‘begin’ van de stroom te borgen, zodat de inzichten zich verder kunnen ontwikkelen.
Ik denk dat big data zeker iets is waar leercentra zich mee bezig moeten houden omdat zij vaak een scherp inzicht hebben in hoe studenten/leerlingen leren. Vanuit het VO weet ik dat in de leercentra leerlingen vaak heel andere vragen formuleren dan bij hun docenten!