Door sociale media te gebruiken, kan de relatie tussen docenten en lerenden veranderen. Volgens een Amerikaans artikel kan dat tot twee problemen leiden. De auteurs formuleren daarom zeven aanbevelingen, die ik graag becommentarieer.
Docenten die pikante foto’s per abuis via WhatsApp met een klas delen, docenten die worden aangesproken op politieke uitspraken op Facebook, leerlingen die het niet op prijs stellen als docenten hen aanspreken op activiteiten op sociale media. Zelfs als we dit beschouwen als incidenten, is elk incident er één te veel.
Volgens de auteurs van het artikel Friend or faculty: Social networking sites, dual relationships, and context collapse in higher education kan het gebruik van sociale media door docenten leiden tot:
- Delen zonder na te denken (frictionless sharing). Bijdragen van anderen leuk vinden, anderen bijdragen laten plaatsen op jouw tijdslijn, bijdragen standaard openbaar plaatsen. Je hoeft niet eens heel actief te zijn op netwerken als Facebook om toch sporen achter te laten.
- Botsende contexten (context collapse): de online persona van een docent is persoonlijk en professioneel. Hierdoor is het ook lastig om grenzen te stellen aan je ‘publiek’ op sociale media.
Deze mogelijk voorkomende problemen kunnen leiden tot reputatieschade, ook voor de organisatie. De auteurs formuleren daarom volgens eCampus News zeven aanbevelingen om deze problemen te voorkomen:
- Maak gebruik van verschillende persona’s. Gebruik een disclaimer op je privéblog dat de inhoud jouw persoonlijke mening is. Van de onderzochte blogs van docenten bevatte slechts 18% een dergelijke disclaimer.
Mijn opmerking: Ik gebruik ook een dergelijke disclaimer. Toch vind ik het eigenlijk niet meer dan logisch dat een weblog een persoonlijke mening betreft. Ik zie persoonlijk niet veel heil in meerdere persona’s. Mensen die mij professioneel volgen (bijvoorbeeld omdat ik met ze samenwerk), mogen beste mijn politieke voorkeur weten, zien waar ik op vakantie ben geweest of ervaren dat ik van Vasteloavend houd. Ik vind het vaak interessant om wat meer te weten over interesses van anderen, als ik hen volg. Bovendien kun je bijdrages gemakkelijk negeren, als ze je niet bevallen. Verder denk ik ook goed na voordat ik iets deel. - Negeer geen culturele normen. Op sociale media gelden andere normen dan in het ‘analoge’ leven. Een vriend op Facebook is wat anders dan een vriend in het ‘echte’ leven. Wees je daar bewust van en ga er ook bewust mee om.
Mijn opmerking: ik ben er voorstander van dat er überhaupt een maatschappelijke dialoog plaats vindt over wat acceptabel online gedrag is. Ik vind het wat te gemakkelijk om te stellen dat op sociale netwerken andere normen gelden. Sommige dingen moet je inderdaad met een korrel zout nemen (zoals de term ‘vriend’) terwijl we botte beledigingen, seksisme en racisme ook online niet zouden moeten accepteren. In mijn disclaimer staat daarom: Ik hou mij het recht voor om, zonder voorafgaand bericht aan de auteur van de reactie, reacties te wijzigen en/of te verwijderen. Ik doe dat met grote terughoudendheid, maar wel bij naar mijn oordeel ongepast, seksistisch, racistisch en grof taalgebruik, bij overduidelijke nepnamen en bij spam. Uitgezonderd spam, heb ik dit in bijna veertien jaar bloggen overigens pas twee keer hoeven toe te passen. - Denk na over de gevolgen van het gebruik van sociale media als onderwijstool. Als je lerenden verplicht bijvoorbeeld Facebook voor onderwijsdoelen te gebruiken, dan kun je een ongemakkelijke omgeving voor lerenden creëren.
Mijn opmerking: ik zou dit nog graag willen aanvullen. Je mag onderwijsdata en persoonsgegevens niet op servers opslaan die onder Amerikaanse jurisdictie vallen. Wetgeving wordt ook steeds strenger. Als lerenden er zelf voor kiezen om kennis te delen via Facebook, mag dat. Biedt als instelling liever zelf alternatieven aan. Lerenden vragen daar vaak ook om. - Wees proactief, niet reactief. Ontwikkel standaarden en afspraken waarmee je verwachtingen met betrekking tot het gebruik van sociale media helder maakt. Probeer problemen zo veel mogelijk voor te zijn.
Mijn opmerking: een regelmatige dialoog over standaarden en afspraken is m.i. belangrijker dan de afspraken zelf. Zie het laatste punt. - Verlies het Eerste Amendement niet uit het oog. Het ‘First Amendment’ van de Amerikaanse grondwet regelt vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. In ons land zijn deze vrijheden ook in de grondwet verankerd. Deze vrijheden zullen ook een plek moeten krijgen in je afspraken rond het gebruik van sociale media.
Mijn opmerking: grondrechten kunnen ook op gespannen voet met elkaar staan. Je hebt vrijheid van meningsuiting, maar je mag ook niet discrimineren. - Houd rekening met meerdere niveaus van student-docent interactie. Er zijn grote verschillen tussen relaties en verwachtingen ten aanzien van relaties van docenten en diverse lerenden. Een docent heeft een andere relatie met een eerstejaars student dan met een student die aan het afstuderen is.
Mijn opmerking: mee eens. Dat maakt het formuleren van standaard afspraken wel erg ingewikkeld. - Open een dialoog en streef naar consensus. Een zogenaamde ‘code of conduct’ helpt niet bij het voorkomen van alle problemen. Ga het gesprek aan over acceptabel gedrag, verwachtingen en waarden. Beleid heeft weinig effect zonder consensus en draagvlak van de gemeenschap die het beleid moet naleven.
Mijn opmerking: een set aan afspraken als resultaat van een dialoog is prima. Ik weet overigens niet of je altijd moet streven naar consensus. Wel zal het grootste deel van de medewerkers en lerenden zich er in moeten herkennen. Deze dialoog bevordert ook de bewustwording van betrokkenen. Via zo’n dialoog werk je dan ook aan mediawijsheid van lerenden en medewerkers. Medewerkers en lerenden moeten eerst nadenken voordat ze iets online publiceren, delen en zelfs ‘leuk vinden’. Je gezond verstand gebruiken. Geen zaken delen die je ook niet in de kroeg of op een verjaardagsfeest gaat vertellen. Checken of heftige feiten ook echt correct zijn.
This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.
Geef een reactie