Hoe ICT het MBO kan versterken (keynote) #samboict

Vandaag heb ik een keynote mogen verzorgen tijdens de 36e saMBO-ICT Conferentie . Het thema van deze conferentie was ‘digitalisering van het onderwijs’. Ik ben op drie onderwerpen ingegaan. Office 365 als volwaardige vervanger van de digitale leeromgeving hoorde daar niet bij. Maar wat wel?

saMBO-ICT is een organisatie waarin alle MBO-instellingen met elkaar samenwerken (belangenbehartiging, kennisdeling, gezamenlijke projecten). Zij houden een aantal keren per  jaar een conferentie voor leden. Dit keer bij het Rijn IJssel College in Arnhem.

Aangezien ik jaren in het MBO heb gewerkt, heb ik me niet voorgesteld maar de aanwezigen via Mentimeter enkele vragen gesteld. Een grote groep bleek mij redelijk goed te kennen (pdf).

Vervolgens heb ik gerefereerd aan mijn tijd bij BVEnet. De verwachtingen ten aanzien internettechnologie voor het onderwijs waren toen hoog gespannen, net als nu. De ‘verbeterpunten’ uit de jaren negentig zijn nog steeds niet volledig gerealiseerd.

Daarmee kwam ik bij mijn eerste onderwerp: waarom verloopt de adoptie van digitalisering van het onderwijs zo traag? Ik heb drie redenen kort besproken (er zijn er meer):

• We zijn slecht in staat om de impact van ICT op waarde in te schatten. De verwachtingen zijn overspannen (this will revolutionize…), of de impact wordt juist onderschat.
• De gevolgen van digitalisering worden pas na een tijd zichtbaar. Vergelijk het met een lawine. Daarbij is eerst van alles aan de hand, maar niet zichtbaar voor de buitenwereld.
• Het is een complex proces, waarbij je voor tal van aspecten en factoren oog moet hebben. Zie mijn implementatiemodel.

Belangrijk daarbij is dat je weet welke doelen je wilt bereiken. En het realiseren van zo’n krachtige leeromgeving is zo’n doel.

De vraag ‘Kun je met ICT een krachtige leeromgeving realiseren?’ was dan ook mijn tweede onderwerp. Het antwoord daarop is: ja, mits… Digitalisering is effectief als sprake is van veel aandacht voor didactiek en professionalisering van docenten. Media doen er minder toe, al kunnen media opleiden en leren bevorderen, mogelijk maken en ook belemmeren. Het vervangen van papieren studieboeken door elektronische studieboeken is bijvoorbeeld m.i. geen goed voorbeeld van digitalisering.

Daarom zul je kritisch moeten kijken naar de gebruik(er)svriendelijkheid van de technologie. Deze is m.i. de afgelopen jaren zeer toegenomen. Aan de andere kant stellen gebruikers ook steeds hogere eisen aan ICT. Daar komt bij dat je ook oog moet hebben voor de didactische eigenschappen van technologie. Smartphones hebben bijvoorbeeld eigenschappen die leren kunnen bevorderen en belemmeren. Zie de reacties van deelnemers op twee stellingen hierover (de laatste twee slides; pdf).

Verder is sprake van een wisselwerking van didactiek en technologie. Je moet niet alleen vanuit je didactiek naar technologie kijken, maar ook vanuit technologische mogelijkheden en beperkingen naar je didactiek. Bij ICT in het onderwijs gaat het om de wederzijdse beïnvloeding van deze twee. Dankzij ICT kun je manieren van leren vormgeven die zonder ICT niet mogelijk waren (denk aan MOOCs).

Wat is dan effectieve didactiek? In onderwijsland zijn de meningen daarover verdeeld. Ook is niet altijd sprake van eenduidig onderzoek (zelfs Hattie’s meta-studie wordt methodologisch betwist).  Ik kies daarom voor een pragmatische weg en gebruik David Merrill’s First Principles of Instruction (mijn derde onderwerp; pdf) om vervolgens te kijken hoe je ICT kunt gebruiken voor het mogelijk maken van deze principes.

• Lerenden zijn betrokken bij het oplossen van echte problemen (bijv. 360 graden video’s gebruiken als video casus ter introductie)
• Bestaande kennis wordt geactiveerd als basis voor nieuwe kennis (o.a. brainwriting om voorkennis te activeren)
• Nieuwe kennis wordt gedemonstreerd aan de lerende (ik heb een voorbeeld van Skype met de Hololens laten zien).
• Nieuwe kennis wordt toegepast door de lerende (actief leren; interactieve content gebruiken waarbij sprake is van goede kwalitatieve feedback).
• Nieuwe kennis wordt geïntegreerd in de wereld van de lerende (bijvoorbeeld via reflectievloggen).

Joël de Bruijn heeft ook een impressie van mijn bijdrage geschreven. Check ook de tweets over dit congres.

Mijn slides staan uiteraard weer online:

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.