Hoe en waarom ik vasteloavend vier?

Sinds mijn geboorte vier ik eigenlijk carnaval oftewel vasteloavend. In deze bijdrage op carnavalsdinsdag beschrijf ik hoe en waarom.

Vasteloavend is eigenlijk een van oorsprong heidens volksfeest dat op een gegeven moment door de katholieke kerk is omarmd als drie dagen feesten, voorafgaand aan veertig dagen vasten. In de jaren dertig hebben katholieke priesters trouwens geprobeerd de vasteloavend te verbieden omdat sprake zou zijn van aanstootgevende taferelen. Inmiddels is de vasteloavend vooral een feest voor de gemeenschap van een stad, dorp of wijk. Deze gemeenschap waardeert het trouwens -meestal- als je als buitenstaander mee wilt vieren.

Ik ben geboren en getogen in Kerkrade (Kirchroa). Mijn opa (van moederskant) was al snel -ik geloof zelfs vanaf het begin- nauw betrokken bij de in 1936 opgerichte Kirchröatsjer Vasteloavends Verain (daarvoor werd ook carnaval gevierd). Hij is onder meer diverse jaren lid geweest van de Raad van 11. Mijn moeder werd als klein kind al regelmatig meegenomen naar bijeenkomsten (zittingen) en optochten. Ook bij mijn vader thuis (in Midden-Limburg) werd carnaval gevierd.

Mijn ouders hebben mijn zus en mij vanaf klein kind meegenomen naar allerlei activiteiten. Ik heb vasteloavend dan ook met de paplepel ingegoten gekregen, en ik ben ook nooit ermee gestopt. Ook niet toen ik naar Nijmegen ben verhuisd. Bovendien vier ik vasteloavend nog steeds in mijn geboorteplaats, en niet in mijn woonplaats Nijmegen. De documentaire Noa ut Zuuje met de boodschap van verbinding en verbroedering is voor mij zeer herkenbaar, al vieren ze in Venlo heel anders vasteloavend.

Waarom?

• Kerkrade heeft een heel eigen dialect, dat ik erg mooi vind. Het is moeilijk te verstaan, mede dankzij bijzondere woorden en uitdrukkingen. Helaas worden veel woorden die mijn oma bijvoorbeeld gebruikte, steeds minder gebruikt. Toch is het dialect nog steeds nauw verbonden met de vasteloavend.
• De Kerkraadse carnavalsliedjes, met name de oudsten, vind ik erg de moeite waard. Verder ben ik ook liefhebber van Keulse carnavalsmuziek. Check bijvoorbeeld mijn vasteloavends-afspeellijst bij Spotify. Je merkt wel dat (Engelstalige) dancemuziek ook vaker dan in het verleden wordt gedraaid (en liedjes als Bloed, Zweet en Tranen).
• We vieren vasteloavend altijd met een groot deel van de familie. Met drie generaties. Zeer bijzonder. Ik kom met de vasteloavend meestal ook oude bekenden tegen. Vasteloavend is voor mij vooral een familiefeest.
• In Kerkrade organiseert de carnavalsvereniging diverse bijeenkomsten die vaak zeer de moeite waard zijn. Voor dames, heren, kinderen en senioren. Een carnavalsconcert door het lokale symfonieorkest en sinds dit jaar een concert met vasteloavendsliederen van weleer. Verder een zitting op de donderdag voor de carnaval, en natuurlijk de Jalazietsóng op de zaterdag voor de carnaval. Voor mij was de ‘galazitting’ uit 2016 reden om lid te worden van de commissie van bijstand van de Kirchröatsjer Vasteloavends Verain. Prachtig.
• De grote carnavalsoptocht van Kerkrade staat bekend om zijn vele mooi uitgedoste groepen en soms zeer originele ‘Einzeljänger’. Dit jaar trokken 177 groepen, wagens, duo’s en eenlingen in ruim 3,5 uur tijd door een deel van de stad.
• Het Kloonetreffe/trekke in Kerkrade. Dat is ook zeer de moeite waard. Vele, als clowns verklede, carnavalisten trekken dan door Kerkrade, en treffen elkaar in het centrum.

Hoe?

De vasteloavend begint bij mij meestal na de kerst. Niet op de 11de van de 11de. Dan wordt weliswaar het seizoen officieel geopend. Toen ik echter jong was, stelde dat niet veel voor. De grote bijeenkomst op het Vrijthof is bijvoorbeeld pas van betrekkelijk recente datum (ik schat een jaar of 20). Na de kerst zet ik echter carnavalsmuziek op tijdens het rijden of strijken.

De zondag voor de vasteloavend ga ik naar de Herezietsóng. Dat doe ik sinds mijn 16de jaar (toen mocht je met 16 jaar bier drinken). Ik heb sinds die tijd volgens mij door omstandigheden twee zittingen gemist. We gaan altijd met een grote groep mannen waaronder mijn zwager, een neef, enzovoorts. De sfeer is altijd heel bijzonder, met veel dans en zang. Lastig te typeren. In Kerkrade kennen ze dus ook een bijeenkomst alleen voor dames. Zij hebben elk jaar een thema (zoals dit jaar Mamma Mia).

De donderdag voor de vasteloavend neem ik deel aan de Weiberfassnacht in, meestal, Aken. Daar gaan we ook altijd met een groep mannen op stap (zwager en neef vormen weer een deel van de harde kern).

Op de zaterdagavond van het carnavalsweekend vindt de Jalazietsóng plaats. Dan zitten we met veel familieleden in avondkleding te kijken naar ‘buutteredner’, dans, variété en zang. De vasteloavend in Kerkrade oriënteert zich sterk op Keulen en omstreken. Dat zie je bijvoorbeeld aan de artiesten. Tijdens de Jalazietsóng  van dit jaar trad onder andere het Tanzkorps der KG Dürscheder Mellsäck op.

Hieronder vinden jullie een voorbeeld van een ‘buut’ door Fer Kousen die dit jaar voor het 44ste jaar buutteredner was.

Fer woont overigens in Zoetermeer.

Op zondag ga ik meestal overdag een aantal uur met vrienden en bekenden op stap.
Op maandag trekt de grote optocht door de stad. We staan met een grote groep mensen bij een nichtje van mij en haar man deze optocht te bekijken. Compleet met barbecue, een tapinstallatie en geluidsinstallatie. Ik geef meestal commentaar. Aansluitend nog een paar uur naar de Markt.

De dinsdag van de vasteloavend ga ik meestal weer werken. Daardoor mis ik Kloonetreffe/trekke in Kerkrade. Maar ik heb er dan al vijf dagen vasteloavend vieren opzitten.

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.