Het is de schuld van het systeem (#in)

Waarom heeft de invoering van ICT zo betrekkelijk weinig invloed op het onderwijs? Volgens Patrick Gibbons is dit de schuld van het onderwijssysteem. Hij illustreert dat prestaties van leerlingen betrekkelijk stabiel zijn gebleven terwijl in de loop der jaren meer geld is geïnvesteerd en meer technologie is ingevoerd in het onderwijs, en docenten aan minder leerlingen les hoeven te geven. 

De gevestigde orde van het (Amerikaanse) onderwijs zit volgens Gibbons niet te wachten op ontwrichtende innovaties.

American public education is a monopoly where the bureaucracy and administrators act more like Soviet commissars than corporate CEOs and entrepreneurs. They don’t want to be disrupted—they like things just the way they are.

Directeuren van scholen hebben weinig autonomie en controle over de middelen waarover zij kunnen beschikken. Technologie wordt daardoor niet ingezet om de productiviteit te verhogen en de kosten te verlagen.

Dat zou volgens Gibbons namelijk betekenen dat er minder behoefte zal zijn aan docenten en ondersteunend personeel. En dat druist dus weer in tegen gevestigde belangen. Gibbons heeft dan ook zijn geloof in het publieke  onderwijssysteem verloren, als het gaat om onderwijsinnovatie via ICT.

Hij gelooft meer in scholen die vooral afhankelijk zijn van ouders, die streven naar beter onderwijs voor hun kinderen (niet alleen particulier onderwijs maar bijvoorbeeld ook de zogenaamde home school networks).

Daarnaast pleit hij vooral voor kwalitatief goede docenten. Want, stelt Gibbons:

a good teacher gives a 1 year learning advantage for their students compared to bad teachers. Now multiply those results over several years.

Steeds vaker investeren ouders daarom in online tutoring services, en wordt er ook gebruik gemaakt van peer-to-peer onderwijsnetwerken of van combinaties van services die online tutoring combineren met adaptief leren. Het zijn dergelijke initiatieven die, volgens Gibbons, een ontwrichtende innovatie in hert onderwijs zullen bewerkstelligen.

Gibbons heeft gelijk als hij stelt dat het bestaande onderwijssysteem ICT onvoldoende inzet voor onderwijsinnovatie. Ik vraag me alleen af of dit komt omdat die vernieuwingen tegen de gevestigde belangen ingaan. Ik signaleer eerder een gebrek aan gevoel van urgentie om te veranderen (voor welk onderwijsprobleem is ICT een oplossing?).

Ik ben voor meer prikkels. Maar zie ook grote beperkingen in vooral financiële prikkels (denk aan de perversiteit van bonussystemen). Moeten we de opvattingen van Dan Pink niet ook gebruiken voor systeemveranderingen binnen het onderwijs?

Daarnaast zijn onderwijssystemen zo complex geworden dat het ook erg lastig is om daadwerkelijke vernieuwingen binnen bestaande organisaties van de grond te krijgen. Een voorbeeld is het gebruik van technologie om meer flexibel onderwijs. In dat verband wordt wel eens benadrukt dat het onderwijs  vooral moet zorgen dat de gewone bedrijfsvoering ‘op orde is’. Kunnen complexe onderwijssystemen nog wel veranderen? Of kunnen  we beter nieuwe initiatieven starten, die bestaande systemen op een gegeven moment vervangen?

Daar komt bij dat verschillende belanghebbenden (waar onder ouders!) er weinig vertrouwen in hebben dat het gebruik van ICT leidt tot ‘beter’ onderwijs (wat dat ook moge zijn). Ik hoorde laatst van een schoolbestuur waar o.a. twee scholen onder vallen. De ene school verzorgt ’traditioneel’ onderwijs, en bereikt redelijk goede leerresultaten. De tweede school verzorgt innovatief onderwijs, met zonder meer goede leerresultaten. Ouders kiezen echter toch vaker voor het traditionele onderwijs. Zijn zij wel de motor van onderwijsinnovatie, zoals Gibbons suggereert? We zullen juist -mede aan de hand van praktijkvoorbeelden- moeten laten zien dat ICT ander en effectiever onderwijs kan helpen vormgeven.

Tenslotte geloof ik, net als Gibbons, in de essentiële rol van onderwijsgevenden. Zij zullen kwalitatief goede leerarrangementen moeten helpen vormgeven. Dat impliceert ook een grote mate van deskundigheid op het gebied van ICT en leren. Daar zal dus ook in geïnvesteerd moeten worden.