Groepsconformiteit bij sociale media kan dommer maken

Conformiteit binnen groepen kan nadelige effecten hebben, en leiden tot slechte beslissingen. De vraag is of dit te voorkomen is, en of deze effecten ook in sociale netwerken en ‘menigten’ voorkomen.

Er wordt al vele decennia onderzoek gedaan naar het opereren van groepen en menigten. Het massale gebruik van sociale media maakt deze onderzoeken extra actueel. De BBC gaat in een recent artikel in op lopend Brits onderzoek naar de wijze waarop het denken van mensen wordt beïnvloed door de mensen om hen heen.

De onderzoeker, Daniel Richardson, voert zijn onderzoek uit in een Londonse pub, en niet in een psychologisch laboratorium. Daarbij vraagt hij de aanwezigen via een touch screen en door het plaatsen van een punt, posities in te nemen op stellingen (zoals: heb je ooit gespiekt bij een toets of vind je dat het Verenigd Koninkrijk de EU moet verlaten).

De aanwezigen antwoorden eerst individueel (zonder dat men de posities van de ander ziet), en daarna als geheel waarbij de punten zich als een zwerm over een groot scherm bewegen.

Zijn er verschillen tussen de scores? De onderzoeker presenteert zijn definitieve conclusies in zijn proefschrift. Hij verwacht echter dat conformiteit inderdaad kwalijke gevolgen kan hebben: meer bevooroordeeld, minder slim dan individuele beslissingen. Interactie leidt volgens Richardson namelijk niet tot het delen van informatie maar tot het delen van vooringenomenheid. Deze uitkomsten zijn in lijn met eerder onderzoek.

De onderzoeker wil nu nagaan hoe dat komt, en hoe we het nemen van collectieve beslissingen kunnen verbeteren.

Het BBC artikel zet onderzoek naar groepsconformiteit af tegen opvattingen over “wisdom of crowds” waarbij geaggregeerde opvattingen van grote menigten tot meer nauwkeurige resultaten zouden leiden dan individuele opvattingen. Daartoe moeten ‘menigten’ divers zijn samengesteld en individueel tot een oordeel moeten komen. Meestal voldoen ‘crowds’ niet aan deze eisen. Bovendien werkt “wisdom of crowds” volgens de meer dan tien jaar oude theorie van James Surowiecki alleen bij cognitieve vraagstukken en rationeel gedrag. Veel stellingen en vragen voldoen niet aan die criteria.

Daniel Richardson legt daarbij ook een verband met sociale media zoals Twitter en Facebook. Je denkt wellicht dat het mooie technologieën zijn om informatie te delen. Je deelt volgens Richardson echter vooral vooroordelen. En dat maakt ons dommer.

Mijn opmerkingen:

• Veel onderzoeken naar conformiteit hebben betrekking op groepen waarbij sprake is van een hecht onderling verband, homogene samenstelling en leiderschap. Vandaag de dag opereren veel mensen -mede dankzij sociale media- in netwerken: losjes gekoppeld, meer ad hoc samengesteld, zonder duidelijk leiderschap, meer informeel. Toch kan ‘netwerkconformiteit’ volgens mij hier ook optreden als je kunt zien welke keuzes leden van je netwerk maken.
• We moeten er inderdaad voor waken dat het gebruik van sociale media niet leidt tot ‘netwerkconformiteit’.De transparantie van sociale netwerken, is niet altijd ‘leerzaam’. Dat voorkom je volgens mij door diverse media te gebruiken, en een divers samengesteld netwerk te hebben.
• Sociale media worden niet alleen gebruikt om te interacteren, maar ook om informatie over cognitieve vraagstukken te delen. Je komt vervolgens individueel tot oordeelsvorming. Netwerkconformiteit speelt dan minder een rol. Het voorkomen van ‘netwerkconformiteit’ is dus ook afhankelijk van de wijze waarop je applicaties als Twitter gebruikt.
  Het schrijven van een blogpost is bijvoorbeeld het resultaat van individuele oordeelsvorming. Het kan het begin zijn van een dialoog, of onderdeel daarvan. Zie ook mijn blogpost over het veranderde internet.
• We moeten bekwamer worden in het voeren van echte dialogen, waarbij we elkaars perspectieven waarderen en benutten en niet meteen posities innemen. Het innemen van posities zou je individueel moeten kunnen doen. Het lastige is echter dat veel vraagstukken niet-rationeel zijn.
• Bij samenwerkend leren en leren via interactie moet je altijd waken voor groeps- en netwerkconformiteit. Laat lerenden daarom eerst tot een individueel oordeel komen. Laat bijvoorbeeld de resultaten van een peiling pas aan het eind zien. Mentimeter heeft bijvoorbeeld de functionaliteit ‘hide results’ (die ik zelf ook vaker moet gebruiken).

This content is published under the Attribution 3.0 Unported license.