Formeel leren niet altijd passende aanpak bij implementatie ICT voor leren

Hoe komt het dat de ene docent wel aan de slag gaat met ‘technology enhanced learning’, en de andere docent niet? Deze vraag krijg ik regelmatig gesteld. In deze blog post probeer ik daar een reactie op te geven.

Organisaties investeren vaak veel tijd en geld in studiedagen en workshops om docenten en andere opleiders wegwijs te maken in het gebruik van ICT voor leren, opleiden en onderwijs. Toch hebben deze inspanningen niet altijd het gewenste effect. Het gevolg is dat de mogelijkheden van ICT onderbenut blijven, en onderwijs en opleiden onvoldoende worden versterkt of vernieuwd met leertechnologie. Uiteraard kan dat met de kwaliteit van de studiedag of workshop zelf te maken hebben. Maar volgens mij zijn hier veelal een aantal andere redenen voor.

• De betreffende leeractiviteiten zijn niet ingebed in een bredere strategie. Er is bijvoorbeeld geen sprake van een gedeelde visie op de wijze waarop de organisatie ‘technology enhanced learning’ wil inzetten. Soms staat die visie wel op papier, maar voelen docenten zich er onvoldoende eigenaar van. De leeractiviteiten hebben daarom onvoldoende betekenis voor een deel van de docenten. Dat heeft gevolgen voor de vraag of ze deelnemen, en hoe ze deelnemen aan leeractiviteiten. Studiedagen en workshops hebben dan een te vrijblijvend karakter. Ze zijn geen passend antwoord op de vraag die daadwerkelijk speelt binnen de organisatie. Verplichte deelname werkt dan ook niet. Investeer als organisatieleiding daarom in een dialoog binnen de organisatie over redenen om ICT voor leren in te zetten, in relatie tot je strategisch beleid.
• De studiedagen en workshops zijn geïsoleerde activiteiten. De afgelopen week gaf Marc Rosenberg tijdens de Next Learning aan dat je performance support zou moeten gebruiken om uitkomsten van trainingen en cursussen te laten beklijven. Hij pleitte voor het opzetten van een breed ecosysteem waar trainen en opleiden onderdeel van zijn. Leren en ontwikkelen is inderdaad een proces en geen gebeurtenis. En dat geldt ook voor het ontwikkelen van bekwaamheden op het gebied van ICT en leren. Ontwikkel dus zo’n breed ecosysteem op het gebied van leren en ontwikkelen, onder meer op het gebied van ‘technology enhanced learning’.
• Docenten en opleiders worden onvoldoende gemotiveerd en gestimuleerd om ‘technology enhanced learning’ te gebruiken, en dus te investeren in bekwaamheden op dit gebied. Voorbeeldgedrag is hierbij van belang. Leidinggevenden zullen zelf ook moeten deelnemen aan de leeractiviteiten, en leertechnologie zelf ook moeten gebruiken, bijvoorbeeld bij het coachen van medewerkers. Er zijn verder tal van manieren om opleiders te motiveren en te stimuleren. Bijvoorbeeld door docenten die ICT op een effectieve en creatieve manier gebruiken onverwacht en zichtbaar te belonen. Door successen te vieren of door ruimte te geven aan experimenten. Neem enkele medewerkers ook eens mee naar de Online Educa in Berlijn, of naar een ander congres. En niet alleen de traditionele voorlopers. Investeer ook in sociale verbondenheid van medewerkers en geef hen binnen kaders autonomie. Soms is deelname aan studiedagen ook verplicht, maar wordt er niets mee gedaan als docenten niet verschijnen of tijdens een studiedag met andere dingen bezig zijn. Nu geloof ik zelf niet in het verplichten van deelname -je kunt een paard wel naar de drinkbak leiden….-, maar als je deelname verplicht stelt, moet je daar wel op sturen.
• Ik heb eerder uitgebreid geschreven over “weerstanden” bij de invoering van ICT voor leren. Ik heb daarbij zes typen weerstanden beschreven, en ook aangegeven hoe daarmee om te gaan. Overtuigen of dwang werken daarbij m.i. niet effectief. Studiedagen en workshops zijn volgens mij geen passende aanpak om de meeste “weerstanden” hanteerbaar te maken. Communicatie, begeleiding, ondersteuning, echt leiderschap tonen. Dat is belangrijk. Laat collega’s elkaar ondersteunen, maar waak er wel voor dat over-enthousiaste docenten hun meer terughoudende collega’s overdonderen met jargon, een overdaad aan toepassingen en een zeer hoog tempo in het gebruik. Laat de Teigetjes de Knorretjes en de Winnie the Pooh’s niet omver stuiteren.