Er was eens…het digitaal portfolio

Vandaag sprak ik met een collega over het gebruik van het digitaal portfolio aan de Universiteit Utrecht. We hebben knelpunten geïnventariseerd, die opleidingen ervaren bij de invoering van het digitaal portfolio. Al pratende bedachten we de volgende metafoor die illustreert waarom het digitaal portfolio binnen modern hoger onderwijs belangrijk is.

Er was eens, in een land hier ver vandaan, een koning die één -mooie- dochter had. op een dag kwam een jonge ridder op het kasteel langs en werd op slag verliefd op de dochter (en zij gelukkig ook op hem).

"Waarde koning", sprak de ridder, "mag ik uw dochter trouwen?"
De koning wreef onder zijn kin en zei: "Voordat ik u de hand geef van mijn dochter, moet u eerst bewijzen dat u wijs bent, trouw bent en dapper bovendien. Als u dat kunt aantonen, dan mag u mijn dochter huwen."

De ridder wist niet meteen hoe hij dit aan moest pakken, maar hij vond het niet wijs om dat tegen de koning te zeggen. "Sire, krijg ik daar ook hulp bij?", vroeg de ridder. de koning wees een schildknaap aan om de ridder te helpen. Bovendien mocht de ridder een aantal maal de raadsheer om advies vragen. Deze raadsheer zou uiteindelijk ook advies uit moeten brengen aan de koning.

Maar de koning vertelde de ridder niet wát hij precies moest doen. Zijn rijk bevatte immers genoeg uitdagingen die de ridder aan kon gaan om te bewijzen dat hij wijs, trouw en dapper was. Hij kon deelnemen aan een toernooi, de gevaarlijke draak van de Zwarte Bergen verslaan of mee op kruistocht gaan. Ook kon hij zich bekwamen in het Latijn, Ethiek en Alchemie. Of de Griekse filosofen bestuderen. Zijn trouw kon hij bewijzen door lijfwacht van de koning te worden en door lange tijd op de prinses te wachten (zonder in deze of gene herberg onkuis te worden). De ridder kon bij deze activiteiten gelukkig ook samenwerken met andere ridders, maar hij moest de koning ook duidelijk maken wat hij had bijgedragen aan -bijvoorbeeld- het verslaan van de draak. Daarom verzamelde hij getuigenissen van zijn moed, wijsheid en trouw. De schildknaap moest deze verhalen onthouden en ze doorvertellen aan de raadsheer en aan de koning. En het waren nogal wat verhalen! Want je bent immers niet dapper door één keer aan een toernooi mee te doen. Verder droeg de schildknaap bewijsmateriaal met zich mee, zoals de gouden tand van de verslagen draak of het perkament maar daarop een analyse van de werken van Homerus. De ridder kon ook tegen de schildknaap "aanpraten", hardop denken over de ontwikkeling die hij doormaakte. Uiteindelijk, na een aantal jaren, wist de ridder de koning te overtuigen van zijn wijsheid, trouw en moed. Hij mocht de prinses -die al die jaren geduldig op hem had gewacht- trouwen en ze leefden nog lang en gelukkig.

Anno 2005 hebben studenten geen schildknaap ter beschikking, maar een digitaal portfolio om authentiek bewijsmateriaal te verzamelen dat aantoont dat de student zich tot intellectueel, onderzoeker en professional ontwikkelt. De student "praat" niet tegen het digitaal portfolio aan, maar gebruikt het om schriftelijk te reflecteren (of mondeling via podcasting). De raadsheer is vervangen door collega-studenten en tutoren die feedback en advies geven. Met net als de ridder van toen, staat binnen modern onderwijs ook niet precies vast welke (leer)activiteiten een student moet ondernemen om academisch gevormd te worden (de prinses te mogen trouwen).

(met excuus voor de rolbevestigende metafoor)